مقدمه:

یکی از مهم‌ترین مسائل برای رشد اجتماع وجود امنیت اجتماعی و هرچه کمتر شدن شدن عواملی است که انسان را به سوی گناه سوق می‌دهد. یکی از مهم‌ترین این مسائل هم که از ابتدای خلقت انسان گریبان‌گیر وی بوده است، فشار قوه جنسی است. به همین دلیل اسلام هر چیزی را که در جامعه باعث تحریک نیروی جنسی باشد ممنوع اعلام نموده است. از طرفی همین مسئله بین زن و شوهر باعث ایجاد الفت و محبت بیشتر و در نتیجه پایداری نهاد خانواده و تربیت فرزندانی پاک و مفید به حال اجتماع می‌گردد. از این‌رو اسلام همان‌طور که جلوه‌گری زن و مرد را در خارج از روابط زناشویی ممنوع کرده، همان‌طور هم مابین همسران دستور به آراستگی و زیبایی داده است.

به‌طور قطع یکی از عوامل تحریک جنسی استفاده از بوی خوش از طرف زنان است. به همین دلیل در این مقاله به بررسی دستورات دینی در این موضوع پرداخته‌ایم.

لزوم استفاده از عطر برای همسر

اسلام به زن سفارش نموده که برای همسرش زینت کند:

حضرت باقر علیه‌السلام فرمود:

بر زن لازم است خودش راخوشبو کند، بهترین لباس‌هایش را بپوشد، به بهترین وجه زینت کند و با چنین وضعى صبح و شب با شوهرش ملاقات کند.[1]

امام صادق علیه‌السلام هم درباره‌ی لزوم زیبایی و زینت زن فرموده است:

« لا یَنْبَغِی لِلْمَرْأَةِ أَنْ تُعَطِّلَ نَفْسَهَا وَ لَوْ تُعَلِّقُ فِی عُنُقِهَا قِلَادَةً وَ لَا یَنْبَغِی أَنْ تَدَعَ یَدَهَا مِنَ الْخِضَابِ وَ لَوْ تَمْسَحُهَا مَسْحاً بِالْحِنَّاءِ وَ إِنْ کَانَتْ مُسِنَّة ـ زن نباید آرایش و زینت را ترک کند گر چه به یک گلوبند باشد، نباید دستش را بدون خضاب بگذارد گر چه ‌به کمى از حنا باشد، حتى زن‌هاى پیر هم نباید زینت و آرایش را ترک نمایند.»[2]

همچنین امام صادق علیه‌السلام فرموده‌اند:

« سُئِلَ النَّبِیُّ ص مَا زِینَةُ الْمَرْأَةِ لِلْأَعْمَى قَالَ الطِّیبُ وَ الْخِضَابُ فَإِنَّهُ مِنْ طِیبِ النَّسَمَة ـ از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم پرسیدند: زن چگونه برای شوهر نابینا آرایش کند؟ فرمود: با استعمال عطر و خضاب کردن، که نوعی بوی خوش است.»[3]

تحریم استفاده از عطر در حضور نامحرم

این دستور همان‌گونه که در متن روایت آمده است برای داخل منزل و محارم جایز و به‌وی‍ژه برای شوهر پسندیده است. و از همین تاکید و البته عقل و تجربه مشخص است که بوی خوش زن باعث جلب توجه مرد می‌شود. با اندکی دقت معلوم است که استعمال عطر برای زن در خارج از خانه، سبب گرایش مردان و به فتنه افتادن و به فتنه انداختن آنان است.

طبیعی است که اسلام مخالف نظافت و تمیزی و آراستگی نیست و نمی‌خواهد زنان هنگام خروج از خانه لباس‌های کثیف و متعفن و... بپوشند بلکه می‌خواهد لباس‌های تمیز و آراسته و پوشیده داشته باشند. اما در عین حال از فتنه‌گری و دلربایی و از بین بردن امنیت روحی و روانی مردان به‌خصوص جوانان مجرد که همسر ندارند، نهی می‌کند. زنی که با عطر تند از خانه خارج می‌شود، به نوعی به جلب توجه مردان اقدام نموده و این نوع رفتار مورد نهی خداست.

مانند زمان جاهلیت نباشید!

خداوند کریم در قرآن مجید می‌فرماید:

وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ الْأُولى (احزاب/33)

و همچون دوران جاهلیّت نخستین (در میان مردم) برج وار و فریباگرانه ظاهر نشوید.

" تبرج" به معنى آشکار شدن در برابر مردم است، و از ماده " برج" گرفته شده که در برابر دیدگان همه ظاهر است.

اما این‌که منظور از جاهلیت اولى چیست؟ ظاهراً همان جاهلیتى است که مقارن عصر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم بوده، و به‌طورى که در تواریخ آمده در آن موقع زنان حجاب درستى نداشتند، و دنباله‌ی روسرى‌هاى خود را به پشت سر مى‌انداختند به‌طورى که گلو و قسمتى از سینه و گردنبند و گوشواره‌هاى آن‌ها نمایان بود...

...این تعبیر نشان مى‌دهد که جاهلیت دیگرى همچون جاهلیت عرب در پیش است که ما امروز در عصر خود آثار این پیشگویى قرآن در دنیاى متمدن مادى را مى‌بینیم‌.

...ظاهر این است " جاهلیت اولى" همان جاهلیت قبل از اسلام است که در جاى دیگر قرآن نیز به آن اشاره شده است (سوره آل عمران آیه 143 و سوره مائده آیه 50 و سوره فتح آیه 26) و " جاهلیت ثانیه"، جاهلیتى است که بعداً پیدا خواهد شد (همچون عصر ما)[4]

لعن زن و همسرش

ولید بن صبیح از امام صادق علیه‌السّلام روایت کرده است که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم فرمود:

« أَیُّ امْرَأَةٍ تَتَطَیَّبُ ثُمَّ خَرَجَتْ مِنْ بَیْتِهَا فَهِیَ تُلْعَنُ حَتَّى تَرْجِعَ إِلَى بَیْتِهَا مَتَى رَجَعَت ـ هر زنى که خود را معطّر کند و از خانه خود بیرون رود، تا زمانى که به خانه‌اش باز گردد مورد لعنت و نفرین (فرشتگان نگهبان خود) قرار مى‌گیرد.»[5]

همچنین پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم فرمود:

«اگر زنی آرایش کند و عطر بزند (و از خانه بیرون رود) و شوهرش به چنین وضعیتی برای همسرش راضی باشد، برای هر قدمی که زن بردارد، برای شوهرش خانه‌ای در آتش ساخته می‌شود.»[6]

زنا کار است

و همچنین فرمود:

أیّما امرأة استعطرت ثمّ خرجت فمرّت على قوم لیجدوا ریحها فهی زانیة.

هر زنى عطر بزند و بیرون رود و بر گروهى بگذرد که بوى او را دریابند زنا کار است.[7]

برای درک بهتر این حدیث، باید به روایت دیگری از پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم توجه کرد. آن حضرت فرموده‌اند:

« لِکُلِّ عُضْوٍ مِنِ ابْنِ‌ آدَمَ‌ حَظٌّ مِنَ‌ الزِّنَا ـ براى هر عضوى از اعضاء آدمى بهره‌اى از زناست

فَالْعَیْنُ زِنَاهُ النَّظَرُ ـ زناى چشم‌ها نگریستن

وَ اللِّسَانُ‌ زِنَاهُ‌ الْکَلَامُ ـ و زناى زبان سخن گفتن

وَ الْأُذُنَانِ زِنَاهُمَا السَّمْعُ ـ و زناى گوش‌ها شنیدن

وَ الْیَدَانِ زِنَاهُمَا الْبَطْشُ ـ و زناى دست تعدى نمودن

وَ الرِّجْلَانِ زِنَاهُمَا الْمَشْیُ ـ و زناى پاها رفتن

وَ الْفَرْجُ یُصَدِّقُ ذَلِکَ وَ یُکَذِّبُهُ ـ و عورت ممکن است از آن‌ها پیروی کند یا نکند»[8]

زنان برای نماز جماعت هم عطر نزنند

نکته دیگر این است که با وجود این‌که عطر زدن در هنگام نماز ثواب بسیار دارد تا جایی که:

 مفضّل بن عمر از امام صادق علیه‌السّلام روایت کرده است:

«رَکْعَتَانِ یُصَلِّیهِمَا مُتَعَطِّرٌ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِینَ رَکْعَةً یُصَلِّیهِمَا غَیْرُ مُتَعَطِّرٍ.

دو رکعت نماز کسى که (به هنگام نماز) خود را معطّر مى‌کند از هفتاد رکعت نماز کسى که عطر نمى‌زند، برتر است.»[9]

اما اگر زنان بخواهند در نماز جماعت حاضر شوند و برای این حضور در مکانی قرار گیرند یا از مکانی عبور کنند که نامحرم حضور داشته باشد، نباید از بوی خوش استفاده کنند.

رسول گرامی اسلام در این خصوص فرموده‌اند:

« إذا شَهِدَت إحداکُنَّ الصَّلاةَ فلا تَمَسَّ طِیبا

هرگاه یکى از شما زنان در نماز [ جماعت ] حاضر شد ، بوى خوش به کار نَبَرد.»[10]

باید غسل کند

امام باقر علیه‌السلام فرموده‌اند:

« أَیُّمَا امْرَأَةٍ تَطَیَّبَتْ لِغَیْرِ زَوْجِهَا لَمْ یُقْبَلْ مِنْهَا صَلَاةٌ حَتَّى تَغْتَسِلَ مِنْ طِیبِهَا کَغُسْلِهَا مِنْ جَنَابَتِهَا

هر زنى که براى غیر شوهر عطر بزند خداوند نمازش را قبول نکند تا از آن غسل کند چنان که از جنابت غسل مى‌کند.»[11]

البته این حدیث به معنی واجب بودن غسل نیست بلکه معنی آن این است که باید به لحاظ روحی از بوی سابق پاک شده و فقط برای رضای خدا؛ برای همسرش از عطر استفاده نماید. ضمن آن‌که فرموده است قبول نیست و نفرموده که باطل است. و در احکام فرق بین صحت و قبول مشخص است. به همین دلیل مراجع بزرگوار این غسل را مستحب دانسته‌اند.[12]

پس زنی که با خودآرایی و زدن بوی عطر تحریک کننده و جلب توجه کننده و به قصد دلبری از خانه خارج می‌شود، مورد قهر خداست و مرتکب مرتبه‌ای از زنا شده است.

دلبری نامحرمان، بر مردان هم حرام است

اسلام مى‌خواهد مردان و زنان مسلمان روحى آرام و اعصابى سالم و چشم و گوشى پاک داشته باشند و با توجه به روحیه دلبری و فریبایی زنان به آنان دستور داده درخارج از خانه حجاب را رعایت کنند و از حضور در جامعه با چهره آرایش شده و با عطر تند و تحریک کننده و توجه بر‌انگیز پرهیز نمایند.

برای مردان هم این نوع حضور اجتماعی و فتنه‌انگیزی و دلبری حرام است. اما چون مردان به‌طور طبیعی بیشتر صیاد هستند و کمتر به خودنمایی و دلبری توجه می‌کنند‌، کمتر نیاز بوده مورد نهی واقع شوند و زن‌ها چون به طور طبیعی به دلبری و فریبایی علاقه‌مند هستند، بیشتر نهی شده‌اند.

مردان هم باید از حضور فتنه‌انگیزانه و دلبرانه در اجتماع خودداری ورزند و آنان نیز در صورت چنین حضوری مستحق نفرین خدا می‌باشند. در روایت آمده:

من‌ تطیّب‌ للّه‌ جاء یوم‌ القیامة و ریحه أطیب من ریح المسک، و من تطیّب لغیر اللّه جاء یوم القیامة و ریحه أنتن من الجیفة

هر کس برای خدا عطر بزند، به صحرای محشر می‌آید در حالی که از مشک خوشبوتر است و هر کس برای غیر خدا عطر بزند، به محشر می‌آید در حالی که از مردار متعفن‌تر است.»[13]

شارح صحیفه در شرح این حدیث می‌نویسد: «در اول منظورش جلب رضای خدا است که زیبایی و خوشبویی را دوست دارد و در دوم منظور جلب رضایت غیر خدا است مثل دلربایی از زنان و محبوب کردن خویش تا به لذت بیشتر برسد زیرا این کارها ممنوع است.»[14]

سیره صدیقه طاهره سلام‌الله‌علیها

در کتاب نوادر راوندى از امیرالمؤمنین حضرت على علیه‌السلام روایت می‌کند که فرمود:

« اسْتَأْذَنَ أَعْمَى عَلَى فَاطِمَةَ ع فَحَجَبَتْهُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَهَا لِمَ حَجَبْتِیهِ وَ هُوَ لَا یَرَاکِ فَقَالَتْ ع إِنْ لَمْ یَکُنْ یَرَانِی فَإِنِّی أَرَاهُ وَ هُوَ یَشَمُّ الرِّیحَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَشْهَدُ أَنَّکِ بَضْعَةٌ مِنِّی‌

یک وقت شخص کورى از فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) اجازه خواست که به‌حضورش مشرف شود، فاطمه اطهر وقتى اجازه داد خود را از آن شخص کور پوشانید.

پیامبر اسلام به (حضرت) زهراء فرمود: او کور بود، پس تو چرا خویشتن را از او پوشانیدى، در صورتى که او ترا نمی‌دید!؟

حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) فرمود: اگر چه او مرا نمی‌دید ولى من او را می‌دیدم، از طرفى بویم به مشام او می‌رسید!

رسول خدا فرمود: شهادت می‌دهم که تو پاره تن من هستى.»[15]

آخر الزمان

اصبغ بن نباته گوید: از امیر مؤمنان علیه‌السّلام شنیدم که می‌فرمود:

« یَظْهَرُ فِی آخِرِ الزَّمَانِ وَ اقْتِرَابِ السَّاعَةِ وَ هُوَ شَرُّ الْأَزْمِنَةِ نِسْوَةٌ کَاشِفَاتٌ عَارِیَاتٌ مُتَبَرِّجَاتٌ مِنَ الدِّینِ دَاخِلَاتٌ فِی الْفِتَنِ مَائِلَاتٌ إِلَى الشَّهَوَاتِ مُسْرِعَاتٌ إِلَى اللَّذَّاتِ مُسْتَحِلَّاتٌ لِلْمُحَرَّمَاتِ فِی جَهَنَّمَ خَالِدَاتٌ‌

در آخر الزمان و نزدیک قیامت که بدترین زمان‌هاست، زنانی ظاهر می‌شوند که بزک‌ کننده و برهنه و بی‌حجابند و از دین خارج می‌شوند و در فتنه‌ها داخلند و به شهوات مایل و به سوی لذّت‌ها شتابانند، محرمات را حلال می‌شمارند و آن‌ها در جهنّم برای همیشه جاودان خواهند بود.»[16]