سید بحرالعلوم و عزاداری امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف
بررسی یک داستان ساختگی
روز عاشورا مردم کربلا عزادارى را زود تمام کرده و به استقبال هیئت طویریج[1] مى‌روند.
می گویند: سید بحرالعلوم که از علماى بزرگ نجف بود، براى زیارت به کربلا آمده بودند. در مسیر راه حرم، به تماشاى هیئت عزاداراى طویریج مى‌ایستد. ناگهان مردم مى‌بینند سید بحرالعلوم عبا و عمّامه را به کنارى گذارده و به داخل جمعیّت رفته و یاحسین! یاحسین مى‌کند.
طلبه‌ها مى‌روند آقا را از داخل جمعیّت نجات دهند تا زیر دست و پا له نشود؛ امّا اجازه نمى‌دهند. بعد از عزادارى مى‌بینند سید در آستانه غش کردن است، علّت این حرکت را مى‌پرسند؟ سید مى‌گوید: همین که مشغول تماشاى هیئت بودم، حضرت مهدى علیه السلام را دیدم که با پاى برهنه و سر بدون عمامه، در میان عزاداران به سر و سینه مى‌زند، من شرم کردم که تماشاچى باشم.[2]
دقت فرمایید:
1ـ متاسفانه برخی با تحریف این واقعه به جای «پای برهنه» عبارت بدن برهنه؛ را گذاشته و آن را دلیل برهنه شدن در هنگام سینه‌زنی قرار می‌دهند.
2ـ این مطلب یک روایت نقل شده سینه به سینه است و خود سید بحرالعلوم در جایی ننوشته است، از علمای هم عصر یا نزدیک به سید بحرالعلوم هم کسی این واقعه را در کتابش نقل ننموده، به همین دلیل این نقل را نمی‌توان دلیل و استناد انجام کاری دانست.
اگر چه این نقل بسیار مشهور است و در کتاب‌های مختلفی آمده ولی همه‌ی نقل‌ها به دوران معاصر بر می‌گردد. از طرفی بررسی تاریخی واقعه طویرج در صحت این نقل تشکیک ایجاد می‌کند.
بنا بر روایات شفاهی و گفتارهای سالمندان شهر طویریج، پیدایش این عزاداریِ منحصر به فرد به روز عاشورای سال ۱۳۰۳ قمری باز می‌گردد. در عاشورای آن سال، شمار زیادی از مردم طویریج به سنت هر ساله در منزل سیدصالح، فرزند سید مهدی قزوینی (متوفای 1304 قمری) از عالمان شهر طویریج تجمع کرده بودند تا به مقتل‌خوانی او گوش فرادهند. سیدصالح قزوینی در میان مقتل‌خوانی آن‌چنان متأثر شد که از منبر فرود آمد و بی‌اختیار به سوی شهر کربلا دوید. حاضران در مجلس که از شنیدن کیفیت شهادت امام حسین علیه‌السلام و بی‌یاوری ایشان در کربلا به‌شدت محزون و منقلب شده بودند، در حالی که مرتب فریاد «یا حسین!» سر می‌دادند، به دنبال او به راه افتادند.[3]
پس مؤسس دسته عزاداری طویریج سید صالح قزوینی است که در سال1257 قمری متولد و در سال ۱۳0۴قمری وفات یافت.[4]
اما سید محمد مهدی طباطبایی بروجردی ملقب به بحرالعلوم همان مرجع تقلید مشهور شیعیان که داستان‌های زیادی از ملاقات‌های وی با امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف نقل شده است. ایشان در سال 1155 قمری متولد و در 1212 هجری قمری درگذشت.[5]
بین درگذشت علامه بحرالعلوم تا تولد سید صالح قزوینی 45 سال فاصله است. و بین شروع دسته عزاداری تا وفات سید بحرالعلوم 91سال. اگر اصل این داستان صحت داشته باشد به‌طور قطع درباره‌ی یکی از نوادگان ایشان است که به بحرالعلوم شهرت داشته است.[6]
مطلب مرتبط
از لخت شدن تا لخت شدن ـ قسمت دوم
[1]. طویریج نام منطقه‌ای در 10 کیلومتری کربلاست. عزاداران حسینی عزاداری خود را از این منطقه آغاز می‌کنند و تمام 10 کیلومتر را با پای برهنه و هروله‌کنان لبیک می‌گویند. آن‌چه که از هیئت عزاداری طویریج نقل شده است، سادگی و صداقت عزاداران بدون تشریفات و تجملات زائد و مرسوم دیگر دسته‌ها است که تنها نماد هیئت آن‌ها پرچم‌های عزاداری بوده و هروله‌کنان در حالی که به سر و سینه می‌زدند به سمت حرم ابا‌عبدالله‌الحسین علیه‌السلام حرکت می‌کردند.
[2]. این داستان بسیار مشهور است و به شکلهای مختلف نقل شده است.
[4]. http://www.wikifeqh.ir/%D8%A2%D9%84%E2%80%8C%D9%82%D9%81%D8%B7%D8%A7%D9%86#سید صالح بن مهدی بن حسن
http://lib.eshia.ir/23022/2/452
[5]. ویژه‌نامه علامه سید محمدمهدی بحرالعلوم منتشر شده توسط مرکز پژوهش و سنجش افکار سازمان صداوسیما
[6]. پس از ایشان خاندان وی تا کنون در عراق و به‌ویژه کربلا حضور دارند و به نام بحرالعلوم شناخته می‌شوند.
مطلب مرتبط
از لخت شدن تا لخت شدن ـ قسمت دوم