غفلت 40 :  

غفلت زدایی

 

فایل WORD       فایل PDF        فایل صوتی

 

9ـ نماز اول وقت

امام محمّد باقر علیه‌السلام فرمود:

أَیُّمَا مُؤْمِنٍ‏ حَافَظَ عَلَى‏ الصَّلَوَاتِ‏ الْمَفْرُوضَةِ فَصَلَّاهَا لِوَقْتِهَا فَلَیْسَ هَذَا مِنَ الْغَافِلِینَ.

«هر مؤمنی محافظت برنمازش نماید، و او را در وقتش به جا آورد، از انسان‎های غافل شمرده نمی‌شود».

الکافی (ط - الإسلامیة) ج‏3 ص270

مهم‌ترین:

مهم‌ترین دستور در اسلام نماز است.

امام صادق علیه‌السّلام فرمود:

أَوَّلُ‏ مَا یُحَاسَبُ‏ بِهِ الْعَبْدُ عَلَى الصَّلَاةِ فَإِذَا قُبِلَتْ قُبِلَ مِنْهُ سَائِرُ عَمَلِهِ وَ إِذَا رُدَّتْ‏ عَلَیْهِ رُدَّ عَلَیْهِ سَائِرُ عَمَلِه‏

نخستین چیزى که در روز قیامت بنده براى آن مورد حساب‌کشى قرار می‌گیرد و به آن رسیدگى می‌کنند نماز است، اگر نماز پذیرفته شد سایر اعمالش نیز به تفضّل [از او] پذیرفته مى‏شود، و هر گاه نماز مقبول نیفتاد و به بنده باز گردانده شد باقى اعمالش نیز مردود و باز گردانده خواهد شد.

من لا یحضره الفقیه ج‏1ص 208

به شفاعت نمی‌رسد

در هنگام شهادت امام صادق علیه‌السلام جریانی رخ داد که وقتی ابو بصیر آمد به «ام حمیده (همسر امام صادق)» تسلیت عرض کند، ام حمیده گریست، ابوبصیر هم که نابینا بود گریست بعد «ام حمیده» به ابو بصیر گفت:

ابو بصیر نبودی و لحظه‌ی آخر امام را ندیدی، جریان عجیبی رخ داد.

ابوبصیر عرض کرد: چه چیزی؟

فرمود: امام در یک حالی فرو رفت که تقریباً حال غشوه‌ای بود. بعد چشم‌هایش را باز کرد و فرمود:

تمام خویشان نزدیک مرا بگویید، بیایند بالای سر من حاضر شوند. ما امر امام را اطاعت و همه را دعوت کردیم. وقتی همه جمع شدند، امام در همان حالات که لحظات آخر عمرش را طی می‌کرد یک مرتبه چشمش را باز کرد، رو کرد به جمعیت و همین یک جمله را فرمود:

إِنَّ شَفَاعَتَنَا لَنْ تَنَالَ مُسْتَخِفّاً بِالصَّلَاةِ ـ هرگز شفاعت ما به مردمی که نماز را سبک بشمارند، نخواهد رسید.»  این را گفت و جان به جان آفرین تسلیم کرد.

بحار الأنوار (ط - بیروت) ج‏79 ص236

شهادت به اقامه نماز

ما در زیارات تمام ائمه این جمله را می‌گوییم که:

أَشْهَدُ أَنَّکَ‏ قَدْ أَقَمْتَ‏ الصَّلَاة

شهادت می‌دهم که نماز را اقامه کردی.

احادیثی در حفظ اوقات نماز

1ـ ابان بن تغلب مى‏گوید: امام صادق علیه‌السلام به من فرمود:

یَا أَبَانُ الصَّلَوَاتُ الْخَمْسُ الْمَفْرُوضَاتُ مَنْ أَقَامَ حُدُودَهُنَّ وَ حَافَظَ عَلَى مَوَاقِیتِهِنَّ لَقِیَ اللَّهَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ لَهُ عِنْدَهُ عَهْدٌ یُدْخِلُهُ بِهِ الْجَنَّةَ.

اى ابان، این نمازهاى پنجگانه واجب را هر کس به پا دارد و اوقات آن‌ها را حفظ کند، روز قیامت خدا را در حالى ملاقات مى‏کند که پیمانى نزد او دارد که وى را وارد بهشت کند.

الکافی (ط - الإسلامیة) ج‏3 ص267

2ـ امام صادق علیه‌السلام فرمود:

إِنَّ الصَّلَاةَ إِذَا ارْتَفَعَتْ فِی أَوَّلِ وَقْتِهَا رَجَعَتْ إِلَى صَاحِبِهَا وَ هِیَ بَیْضَاءُ مُشْرِقَةٌ تَقُولُ حَفِظْتَنِی حَفِظَکَ اللَّهُ وَ إِذَا ارْتَفَعَتْ فِی غَیْرِ وَقْتِهَا بِغَیْرِ حُدُودِهَا رَجَعَتْ إِلَى صَاحِبِهَا وَ هِیَ سَوْدَاءُ مُظْلِمَةٌ تَقُولُ ضَیَّعْتَنِی ضَیَّعَکَ اللَّهُ.

به درستی که نماز هنگامی که در اول وقتش بالا رود، به صاحبش برمی‌گردد در حالی که سفید و نورانی است و می‌گوید: مرا حفظ کردی، خدا تو را حفظ کند؛ و اگر در غیر وقتش و بدون حد و اندازه‌های [حقیقی‌] اش بالا رود، سیاه و ظلمانی به صاحبش برمی‌گردد و می‌گوید: مرا ضایع کردی، خدا ضایعت کند.

تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان) ج‏2 ص239

3ـ پیامبر اعظم صلی‌الله‌و‌علیه‌وآله‌وسلم فرمود:

إِنَّمَا یَتَصَفَّحُهُمْ فِی مَوَاقِیتِ الصَّلَاةِ فَإِنْ کَانَ مِمَّنْ یُوَاظِبُ عَلَیْهَا عِنْدَ مَوَاقِیتِهَا لَقَّنَهُ شَهَادَةَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ ص وَ نَحَّى عَنْهُ مَلَکُ الْمَوْتِ إِبْلِیسَ.

ملک‌الموت در اوقات نماز بر کارهای مردم نظارت و توجه بیشتری دارد، اگر کسی مواظب وقت نمازش بود و به نماز اول وقت اهمیت می‌داده است، در وقت مرگ شهادتین «أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ و أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ» را به او تلقین کنند و همین اهمیت به نماز اول وقت باعث می‌شود که لحظه جان دادن ملک‌الموت ابلیس را از وسوسه (نمودن او) دور کند.

مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول ج‏13 ص299

4ـ رسول اکرم صلی‌الله‌و‌علیه‌وآله‌وسلم فرمود:

لَا یَزَالُ الشَّیْطَانُ هَائِباً لِابْنِ آدَمَ ذَعِراً مِنْهُ مَا صَلَّى الصَّلَوَاتِ الْخَمْسَ لِوَقْتِهِنَّ فَإِذَا ضَیَّعَهُنَّ اجْتَرَأَ عَلَیْهِ فَأَدْخَلَهُ فِی الْعَظَائِمِ.

شیطان از پسر آدم ترسان و هراسان است تا نماز پنجگانه را در وقت مى‏خواند و چون، از وقت بگذراند بر او دلیر شود و او را بگناهان بزرگ کشد.

المحاسن ج‏1 ص82 3

5ـ امام صادق علیه‌السلام فرمود که پیامبر خدا صلی‌الله‌و‌علیه‌وآله‌وسلم فرموده است:

لَا یَنَالُ شَفَاعَتِی غَداً مَنْ أَخَّرَ الصَّلَاةَ الْمَفْرُوضَةَ بَعْدَ وَقْتِهَا.

هر که نماز واجب را از وقتش پس اندازد فرداى قیامت شفاعت من به او نرسد.

الأمالی( للصدوق) ص399

6ـ امام صادق علیه‌السلام فرمود:

خَصْلَتَانِ مَنْ کَانَتَا فِیهِ وَ إِلَّا فَاعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ   قِیلَ وَ مَا هُمَا؟  قَالَ الصَّلَاةُ فِی مَوَاقِیتِهَا وَ الْمُحَافَظَةُ عَلَیْهَا وَ الْمُوَاسَاةُ.

هر که دو خصلت در وى باشد قابل معاشرت است و گر نه از او دورى کن دورى کن دورى، عرض شد: آن دو صفت چیست؟ فرمود: یکى نمازها را به وقت خواندن و مواظبت به آن کردن و دیگر همدردى.                                    الخصال ج‏1 ص47

7ـ امام صادق علیه‌السلام فرمود:

امْتَحِنُوا شِیعَتَنَا عِنْدَ ثَلَاثٍ عِنْدَ مَوَاقِیتِ الصَّلَاةِ کَیْفَ مُحَافَظَتُهُمْ عَلَیْهَا وَ عِنْدَ أَسْرَارِهِمْ کَیْفَ حِفْظُهُمْ لَهَا عِنْدَ عَدُوِّنَا وَ إِلَى أَمْوَالِهِمْ کَیْفَ مُوَاسَاتُهُمْ لِإِخْوَانِهِمْ فِیهَا.

شیعیان ما را در سه چیز آزمایش کنید: در اوقات نماز که تا چه اندازه مراقبت آن‏ها را دارند و در اسرار مذهبى که چگونه آن‌ها را از دشمنان ما حفظ می‌کنند و در ثروت‌شان که با برادران دینى خود تا چه مقدار کمک و همراهى می‌کنند.

وسائل الشیعة ج‏4 ص112

8ـ امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام فرمود:

لَیْسَ عَمَلٌ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الصَّلَاةِ فَلَا یَشْغَلَنَّکُمْ عَنْ أَوْقَاتِهَا شَیْ‏ءٌ مِنْ أُمُورِ الدُّنْیَا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ ذَمَّ أَقْوَاماً فَقَالَ:‏ الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ‏ - یَعْنِی أَنَّهُمْ غَافِلُونَ اسْتَهَانُوا بِأَوْقَاتِهَا.

هیچ کارى نزد خداى عز و جل از نماز محبوب‏تر نیست. پس هیچ کارى از کارهاى دنیا شما را از نماز گزاردن در وقت‏اش باز ندارد که خداى عز و جل جمعى را نکوهش کرده و فرموده است: «آنانى که از نماز خود سهوکنندگانند» یعنى غفلت‏کنندگانند که اوقات نماز را سبک می‌شمارند.

الخصال ج‏2 ص621

9ـ پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم ‌فرمود:

فَإِنَّ فِی تَأْخِیرِهَا مِنْ غَیْرِ عِلَّةٍ غَضَبَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل‌

تأخیر نماز از اول وقت بدون دلیل، موجب غضب خداوند متعال می‌گردد.

أعلام الدین فی صفات المؤمنین ص346

10ـ اهتمام امام علی علیه‌السلام به نماز اوّل وقت در نبرد صفین

کَانَ یَوْماً فِی حَرْبِ صِفِّینَ مُشْتَغِلًا بِالْحَرْبِ وَ الْقِتَالِ وَ کَانَ مَعَ ذَلِکَ بَیْنَ الصَّفَّیْنِ یُرَاقِبُ الشَّمْسَ فَقَالَ لَهُ ابْنُ عَبَّاسٍ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَا هَذَا الْفِعْلُ فَقَالَ أَنْظُرُ إِلَى الزَّوَالِ حَتَّى نُصَلِّیَ فَقَالَ لَهُ ابْنُ عَبَّاسٍ هَلْ هَذَا وَقْتُ صَلَاةٍ إِنَّ عِنْدَنَا لَشُغُلًا بِالْقِتَالِ عَنِ الصَّلَاةِ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ ع فَعَلَى مَا نُقَاتِلُهُمْ إِنَّمَا نُقَاتِلُهُمْ‏ عَلَى‏ الصَّلَاة.

هنگامی که امام علی علیه‌السلام در جنگ صفین سرگرم نبرد بود. در میان هر دو صفِ کارزار، مواظب آفتاب بود (تا ببیند هنگام نماز فرارسیده یا نه؟)

ابن عباس به ایشان عرض کرد: یا امیرالمؤمنین! در این هنگام که مشغول جنگ هستیم این چه کاری است که انجام می دهی؟

حضرت فرمودند: منتظر زوال هستم تا نماز بخوانم؟

ابن عباس عرض کرد: یا امیرالمؤمنین! آیا در این هنگام که سرگرم جنگ هستیم، وقت نماز است؟

امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند:

ما برای چه با اینان جنگ می‌کنیم؟ ما فقط به‌خاطر نماز با آنان می‌جنگیم.

نهج الحق و کشف الصدق ص248

11ـ نماز ظهر عاشورا

ابو ثمامه صیداوى به امام حسین علیه‌السلام گفت:

یا ابا عبد اللَّه! جانم به فداى تو باد، این گروه به تو نزدیک شده‏اند. به خدا قسم تو کشته نخواهى شد مگر این‌که من در حضور تو کشته گردم. ولى در عین حال من دوست دارم خدا را در حالى ملاقات نمایم که این نماز را خوانده باشم.

امام حسین علیه‌السلام سر خود را به طرف آسمان بلند کرد و فرمود: به یاد نماز آمدى، خدا تو را از نمازگذاران محسوب نماید. آرى اکنون اول وقت نماز است. از این مردم بخواهید دست از ما بردارند تا نماز بخوانیم.

حصین بن نمیر گفت: این نماز قبول نیست.

حبیب بن مظاهر در جوابش گفت: اى خبیث تو گمان می‌کنى نماز پسر دختر پیامبر خدا قبول نمی‌شود و نماز تو قبول خواهد شد!؟

حصین به حبیب حمله کرد و حبیب هم به وى حمله نمود و شمشیرى به اسب حصین زد، اسب وى دست‏هاى خود را بلند کرد و حصین روى زمین افتاد. لشکر کفر به داد او رسیدند و او را از دست حبیب نجات دادند.

سپس امام حسین علیه‌السلام به زهیر بن قین و سعید بن عبد اللَّه فرمود: شما در جلو من قرار بگیرید تا نماز ظهر را بخوانم.

آنان در جلو آن بزرگوار ماندند تا آن حضرت با نصفى از اصحاب خود نماز خوف خواندند.

روایت شده: سعید بن عبد اللَّه حنفى در جلو امام حسین علیه‌السلام قرار گرفت آن‌چه که امام حسین علیه‌السلام به طرف چپ و راست حرکت می‌کرد او در مقابل آن حضرت بود دشمنان او را هدف تیر قرار دادند و به قدرى تیر بارانش نمودند که در روى زمین سقوط کرد و گفت: بار خدایا! این گروه را نظیر قوم عاد و ثمود لعنت کن. پروردگارا! سلام مرا به رسول خود برسان و آن حضرت را از درد این همه زخم و جراحاتى که بر من وارد شده آگاه کن. زیرا منظور من از این عمل نصرت‏ ذریه پیامبر تو می‌باشد. وى پس از این جریان شهید شد، رحمت و رضوان خدا بر او باد.

بحار الأنوار (ط - بیروت) ج‏45 ص21

12ـ توجه امام رضا علیه‌السلام به نماز اول وقت

به دستور مأمون، علمای برجسته از فرقه‌های گوناگون در مجالس مناظره حاضر می‌شدند و امام رضا علیه‌السلام با آن‌ها مناظره و بحث می‌کرد. در یکی از مجالس «عمران صابی» که از دانشمندان بزرگ بود، در مجلس حاضر شد و درباره‌ی توحید با امام رضا علیه‌السلام وارد گفتگو گردید در آن جلسه امام سؤال‌های او را با حوصله، متانت، استدلال‌های قطعی و روشن پاسخ داده و او را به‌سوی توحید متمایل کرده بود هنگامی که بحث و مناظره به اوج خود رسید و چیزی به تحول درونی آن دانشمند زبردست صابئین نمانده بود حضرت رضا علیه‌السلام احساس کرد وقت اذان ظهر و هنگام نماز است.

امام علیه‌السلام به مأمون فرمود: « الصَّلَاةُ قَدْ حَضَرَتْ ـ وقت نماز فرا رسید.»

عمران صابی که به حقایقی دست یافته و از دریای دانش سرشار امام هشتم علیه‌السلام بهره‌هایی برده بود با التماس گفت: « یَا سَیِّدِی لَا تَقْطَعْ‏ عَلَیَ‏ مَسْأَلَتِی‏ فَقَدْ رَقَ‏ قَلْبِی ـ آقای من! گفتگو و پاسخ‌های خویش را قطع نکن دل من آماده پذیرش سخنان شما است.

امّا حضرت رضا علیه‌السلام تحت تأثیر سخنان عاطفی و احساس برانگیز او قرار نگرفت و فرمود: عیبی ندارد نماز را می‌خوانیم و دوباره به گفتگو ادامه خواهیم داد.

در این حال امام و همراهان به اقامه نماز مشغول شدند حضرت بعد از اقامه نماز دوباره به گفتگو ادامه داده و پاسخ‌های روشنگرانه خویش را ارائه فرمود.

التوحید (للصدوق) ص435

ساهون

خداوند کریم در قرآن مجید می‌فرماید:

فَوَیْلٌ لِّلْمُصَلِّینَ ـ ویل برای نمازگذاران است.

الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ ـ کسانی که در نمازشان ساهون هستند.

امام صادق علیه‌السلام در تفسیر آیه 4و 5 سوره ماعون می‌فرماید:

تَأْخِیرُ الصَّلَاةِ عَنْ أَوَّلِ وَقْتِهَا لِغَیْرِ عُذْرٍ

مراد از بی اعتنایی به نماز، تأخیر آن از اول وقت بدون عذر است.

تفسیر القمی ج‏2 ص444

همچنین یونس‌بن عمار از حضرت صادق علیه‌السّلام پرسید:

الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ از وسوسه شیطان است؟

فرمود:

لَا کُلُ‌ أَحَدٍ یُصِیبُهُ‌ هَذَا وَ لَکِنْ‌ أَنْ‌ یُغْفِلَهَا وَ یَدَعَ أَنْ یُصَلِّیَ فِی أَوَّلِ وَقْتِهَا

نه، وسوسه به هر کس مى‌رسد، بلکه منظور آن ا‌ست که از نماز غفلت کند و در اول وقت نخواند.

بحار الأنوار (ط - بیروت) ج‏80 ص6

ویل چیست؟

ویل وادى است در دوزخ¹، قعر آن دورتر و آتش آن گرم‌تر و و عذاب آن سخت‌تر و ماران و کژدمان آن بیشتر (از هر جایی است) و ـ تنادى کلّ یوم الهى قد اشتدّ حرّى و بُعد قَعرى و کَثُر حیّاتى و عقار بى فَإِلَىّ اَهلى ـ آواز مى‌دهد هر روز که بار خدایا گرماى من در نهایت است و قعر من بسیار دور است و ماران و کژدمان من کثیر است و طاقتم به‌سر رسیده، اهل مرا به من رسان».²

« این چاه در قعر جهنم (واقع شده) و تمام آتش جهنم از آن بیرون می‌آید و از پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم نقل است که در قعر آن چاه تابوتى است که در آن چهارده نفر معذب هستند، هفت نفر از پیشینیان و هفت نفر از ملحقیان (کسانی که بعد از زمان پیامبر به آن‌ها ملحق می‌شوند) هفت نفر پیشینیان:

قابیل، پى‌کننده ناقه صالح، نمرود، شداد، فرعون، هامان و قارون (هستند) اما هفت نفر لاحقیان را بیان نفرموده فقط به‌حاضرین فرمود که شما جزو آن هفت نفر نباشید.»³

و همچنین از آن حضرت روایت است که: « ویل وادى است در جهنم که به‌قدرى گود است که وقتى که کافر را در آن‌جا افکنند؛ چهل سال⁴ پائین می‌رود و به‌قعر آن نمی‌رسد⁵ واگر کوه‌ها را درون‌ آن بیندازند، قبل از آن‌که به قعر آن برسند از شدت گرما نابود می‌شوند.»⁶  « (و آن‌جا) وادى جوشانى است از چرک و خون جهنّمیان»⁷

« و در اخبار رسیده هر جا در قرآن تهدید به‌ویل شود مقصود همان چاه است.»⁸

این مطلب جمع‌بندی شده 8 روایت با اسناد زیر بود:

1)              ترجمه المیزان ج‌14 ص108

2)              تفسیر سور آبادى ج‌4 ص2436 و ص2749

3)              أطیب‌البیان فی تفسیر‌القرآن ج‌4 ص250 و ج‌11 ص87 و ج‌14 ص223

4)    تفسیر آسان ج‌1 ص182 ـ گفته شده چهل خریف و بعضی گفته‌اند: خریف نام یکى از فصول سال است ـ الویل واد فی جهنّم یهوى فیه الکافر أربعین خریفا ثمّ یهوى فیه کذلک أبدا

5)              مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ج‌1 ص380

6)              لسان العرب ج‌11 ص739

7)              ترجمه مجمع البیان ج‌22 ص340

8)              مخزن العرفان در تفسیر قرآن ج‌15 ص276

منافق

روزى پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم نماز صبح گزاردند و چون نماز تمام شد روى به اصحاب خود فرمودند و سؤال کردند: آیا فلان و فلان در نماز حاضر شده‏اند؟

گفتند: نه،

پرسیدند: آیا آنان در سفرند؟

گفتند: نه،

فرمودند: همانا حضور در هیچ نمازى بر منافقان سخت‏تر از حضور در نماز صبح و عشاء نیست و اگر آنان فضیلت این دو نماز را بدانند، اگر با سختى هم باشد حاضر مى‏شوند.

من لا یحضره الفقیه ج1 ص343

همچنین پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمود:

«جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و عزرائیل هر یک با هشتاد هزار فرشته نزد من آمدند و عرض کردند: یا محمد خداوند جبار تو را سلام داده و می‌فرماید به امت خود بگو ... ترک‏کننده جماعت صبح و شام داخل مى‏شود در لعنت خدا»

جامع‌الأخبار ص79

حال اگر فرض کنیم (بر اساس فرموده علما) این‌گونه روایت‌ها برای زمان حکومت معصومین علیهم‌السلام باشد، قضا کننده نماز صبح چگونه خواهد بود؟ یا کسی که در  آخر وقت می‌خواند؟

ملعون است ملعون است

نظر به اهمیت روایت؛ متن کامل آن‌را به همراه متن عربی آورده‌ایم. در بخش پی‌نوشت‌ها نیز تقریباً سند تمام کتبی که این روایت از آن‌ها نقل شده؛ ذکر کرده‌ایم.

رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ رَفَعَهُ عَنِ الزُّهْرِیِّ قَالَ‌ طَلَبْتُ هَذَا الْأَمْرَ طَلَباً شَاقّاً حَتَّى ذَهَبَ لِی فِیهِ مَالٌ صَالِحٌ فَوَقَعْتُ إِلَى الْعَمْرِیِّ وَ خَدَمْتُهُ وَ لَزِمْتُهُ وَ سَأَلْتُهُ بَعْدَ ذَلِکَ عَنْ صَاحِبِ الزَّمَانِ فَقَالَ لِی لَیْسَ إِلَى ذَلِکَ وُصُولٌ فَخَضَعْتُ فَقَالَ لِی بَکِّرْ بِالْغَدَاةِ فَوَافَیْتُ وَ اسْتَقْبَلَنِی وَ مَعَهُ شَابٌّ مِنْ أَحْسَنِ النَّاسِ وَجْهاً وَ أَطْیَبِهِمْ رَائِحَةً بِهَیْئَةِ التُّجَّارِ وَ فِی کُمِّهِ شَیْ‌ءٌ کَهَیْئَةِ التُّجَّارِ فَلَمَّا نَظَرْتُ إِلَیْهِ دَنَوْتُ مِنَ الْعَمْرِیِّ فَأَوْمَأَ إِلَیَّ فَعَدَلْتُ إِلَیْهِ وَ سَأَلْتُهُ فَأَجَابَنِی عَنْ کُلِّ مَا أَرَدْتُ ثُمَّ مَرَّ لِیَدْخُلَ الدَّارَ وَ کَانَتْ مِنَ الدُّورِ الَّتِی لَا نَکْتَرِثُ لَهَا فَقَالَ الْعَمْرِیُّ إِذْ أَرَدْتَ أَنْ تَسْأَلَ سَلْ فَإِنَّکَ لَا تَرَاهُ بَعْدَ ذَا فَذَهَبْتُ لِأَسْأَلَ فَلَمْ یَسْمَعْ وَ دَخَلَ الدَّارَ وَ مَا کَلَّمَنِی بِأَکْثَرَ مِنْ أَنْ قَالَ:

«مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْعِشَاءَ (المغرب) إِلَى أَنْ‌ تَشْتَبِکَ النُّجُومُ‌ مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْغَدَاةَ إِلَى أَنْ تَنْقَضِیَ النُّجُومُ»     وَ دَخَلَ الدَّارَ.

زهرى گفت: به‌قدر کافى در جستجوى امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف گردش کردم، و مال زیادى از من در این راه صرف شد. سپس به خدمت محمد بن عثمان رسیدم، و به‌همین منظور مدتى نزد وى به‌خدمتگزارى پرداختم تا آن‌که روزى، از صاحب‌الزمان علیه‌السّلام سراغ گرفتم و او گفت: نمى‌توانى حضرت را ببینى.

من با التماس زیاد مقصود خود را تکرار کردم، گفت: فردا صبح بیا. چون فردا صبح نزد وى رفتم، دیدم جوانى که در زیبائى و خوشبوئى از همه کس بهتر ]است[ و لباس تجار بر تن داشت؛ با وى است و به هیئت تجار چیزى در آستین دست دارد.

وقتى نظرم به او افتاد، نزدیک محمد بن عثمان رفتم ولى او به من اشاره نمود که به طرف آن جوان برگردم.

من هم به طرف جوان برگشتم و سؤالاتى از وى نمودم و هر چه می‌خواستم به من جواب داد، آن‌گاه رفت که داخل خانه شود، و آن خانه، چندان مورد نظر نبود. [خانه ساده‌ای بود]

محمد‌بن‌عثمان به من گفت: اگر می‌خواهى چیزى بپرسى بپرس که دیگر بعد از این او را نمی‌بینى. من هم به‌دنبال او رفتم که سؤالاتى بنمایم ولى او گوش نداد و داخل خانه شد و جز این دو جمله چیزى نفرمود (یعنی این جمله را دوبار تکرار فرمود):

«ملعون است ملعون است کسى که نماز عشاء (مغرب) را چندان به‌تأخیر بیاندازد که ستارگان آسمان همچون تیر بگذرند، ملعون است ملعون است کسى که نماز صبح را چندان به ‌تأخیر بیاندازد که ستارگان آسمان ناپدید شوند».

و سپس داخل خانه شد.

الإحتجاج على أهل اللجاج(للطبرسی) ج‌2 ص479

الغیبة (للطوسی) النص ص271

بحار الأنوار (ط ـ بیروت) ج‌8 ص60

إلزام الناصب فی إثبات الحجة الغائب ج‌1 ص343

منظور روایت مغرب است نه عشاء

1ـ با توجه به متن روایات و احکام نماز عشا و نماز مغرب و وقت مخصوص و وقت فضیلت این دو نماز، مشخص است که اول وقت خواندن (موقع اذان مغرب) مربوط به نماز مغرب است.

2ـ عالم بزرگوار مرحوم میرزا محمد قمى معروف به «ارباب» که مصحح چاپ دوره بحار چاپ حاج امین‌الضرب بوده است، می‌نویسد: مقصود نماز مغرب است، چنان که در روایات دیگر هم آمده است.

مهدى موعود (ترجمه جلد 51 بحار الأنوار)؛ متن ص738

3ـ مانند این روایت:

 وَ قَالَ الصَّادِقُ ع- مَلْعُونٌ‌ مَلْعُونٌ‌ مَنْ‌ أَخَّرَ الْمَغْرِبَ‌ طَلَباً لِفَضْلِهَا وَ قِیلَ لَهُ إِنَّ أَهْلَ الْعِرَاقِ یُؤَخِّرُونَ الْمَغْرِبَ حَتَّى تَشْتَبِکُ النُّجُومُ فَقَالَ هَذَا مِنْ عَمَلِ عَدُوِّ اللَّهِ أَبِی الْخَطَّاب‌

امام صادق علیه‌السّلام فرمود: ملعون است ملعون است کسى که نماز مغرب را به‌قصد برخوردارى از فضیلت بیشتر به‌تأخیر اندازد (یعنى فکر کند وقت فضیلتش موقع است که ستاره‌ها کاملاً روشن شده باشند)، و به آن حضرت عرض نمودند: اهل عراق نماز مغرب را از وقت مقرّر آن به‌تأخیر می‌اندازند تا آن‌گاه که پاسى از شب می‌گذرد و ستارگان بسیار پدیدار شده و آسمان را مشبّک می‌سازند، آن حضرت فرمود: این از کارها و بدعت‌هاى دشمن خدا أبى‌الخطّاب است.

شرح: «محمد بن مقلاص ابوالخطاب کوفى از سران فرقه گمراه است که مدعى نبوت خویش و ربوبیّت امام صادق علیه‌السّلام گشت و او را دستگیر کرده کشتند».

من لا یحضره الفقیه؛ ج1 ص220

مطلب مرتبط

در نماز از ساهون نباش