استدراج
هر گاه مؤمنی مرتکب گناهی گردد به وسیله‌ی بلا به او هشدار داده می‌شود. اما افرادی که خود را غرق در گناه نمایند و به جایی برسند که دیگر خداوند با آن‌ها کاری نداشته باشد، بر اثر گناه به نعمت‌های آن‌ها افزوده می‌شود تا هرچه بیشتر از خداوند دور شوند. این سنت الهی به استدراج (سقوط تدریجی) مشهور است.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «همانا چون خداوند خوبى بنده‌اى را خواهد و آن بنده گناهى مرتکب شود خدا دنبالش او را کیفرى دهد و استغفار را به‌یاد او اندازد، و چون براى بنده‌اى بدى خواهد و او گناهى کند خدا دنبالش نعمتى به‌او دهد تا استغفار را از یاد او ببرد و به‌آن حال ادامه دهد، و این است گفتار خداى عز و جل « به تدریج از جایى که نمى‌دانند، گرفتار مجازاتشان خواهیم کرد (اعراف/182)» (أصول الکافی / ترجمه مصطفوى، ج4، ص189)
آیات زیر به این موضوع مربوط می‌شود.
مَن کاَنَ یُرِیدُ الْحَیَوةَ الدُّنْیَا وَ زِینَتهََا نُوَفّ إِلَیهِْمْ أَعْمَالَهُمْ فِیهَا وَ هُمْ فِیهَا لَا یُبْخَسُونَ * أُوْلَئکَ الَّذِینَ لَیْسَ لهَُمْ فىِ الاَْخِرَةِ إِلَّا النَّارُ وَ حَبِطَ مَا صَنَعُواْ فِیهَا وَ بَاطِلٌ مَّا کَانُواْ یَعْمَلُونَ
کسانى که زندگى دنیا و زینت آن را بخواهند، (نتیجه) اعمالشان را در همین دنیا به‌طور کامل به آن‌ها مى‌دهیم و چیزى کم و کاست از آن‌ها نخواهد شد! * (ولى) آن‌ها در آخرت، جز آتش، (سهمى) نخواهند داشت و آن‌چه را در دنیا (براى غیر خدا) انجام دادند، بر باد مى‌رود و آن‌چه را عمل مى‌کردند، باطل و بى‌اثر مى‌شود! (هود/15 و 16)
وَ الَّذینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَیْثُ لا یَعْلَمُونَ
و آن‌ها که آیات ما را تکذیب کردند، به تدریج از جایى که نمى‌دانند، گرفتار مجازاتشان خواهیم کرد. (اعراف/182)
فَذَرْنی وَ مَنْ یُکَذِّبُ بِهذَا الْحَدیثِ سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَیْثُ لا یَعْلَمُونَ
اکنون مرا با آن‌ها که این سخن را تکذیب مى‌کنند واگذار! ما آنان را از آن‌جا که نمى‌دانند به تدریج به سوى عذاب پیش مى‌بریم. (قلم/44)
سَأَصْرِفُ عَنْ آیاتِیَ الَّذینَ یَتَکَبَّرُونَ فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ وَ إِنْ یَرَوْا کُلَّ آیَةٍ لا یُؤْمِنُوا بِها وَ إِنْ یَرَوْا سَبیلَ الرُّشْدِ لا یَتَّخِذُوهُ سَبیلاً وَ إِنْ یَرَوْا سَبیلَ الغَیِّ یَتَّخِذُوهُ سَبیلاً ذلِکَ بِأَنَّهُمْ کَذَّبُوا بِآیاتِنا وَ کانُوا عَنْها غافِلینَ
به‌زودى کسانى را که در روى زمین به‌ناحق تکبّر مى‌ورزند، از (ایمان به) آیات خود، منصرف مى‌سازم! آن‌ها چنانند که اگر هر آیه و نشانه‌اى را ببینند، به آن ایمان نمى‌آورند اگر راه هدایت را ببینند، آن را راه خود انتخاب نمى‌کنند و اگر طریق گمراهى را ببینند، آن را راه خود انتخاب مى‌کنند! (همه‌ی این‌ها) به‌خاطر آن است که آیات ما را تکذیب کردند، و از آن غافل بودند! (اعراف/146)
جهت مطالعه کامل‌تر به مطلب زیر مراجعه نمایید