[1]. الْمِعْجَرُ: وِزَانُ مِقْوَدٍ ثَوْبٌ أَصْغَرُ مِنَ الرِّدَاءِ تَلْبَسُهُ الْمَرْأَةُ وَ (اعْتَجَرَتِ‌‌‌) الْمَرْأَةُ لَبِسَتِ (الْمِعْجَرَ) وَ قَالَ الْمُطَرِّزِىُّ (الْمِعْجَرُ) ثَوْبٌ کَالْعِصَابَةِ تَلُفُّهُ الْمَرْأَةُ عَلَى اسْتِدَارَةِ رَأْسِهَا وَ قَالَ ابْنُ فَارِسٍ (اعْتَجَرَ) الرَّجُلُ لَفَّ الْعِمَامَةَ عَلَى رَأْسِهِ. (المصباح المنیر ج‌‌‌2 ص 393)

[2]. دعائم الإسلام ج‌‌‌2 ص215 ـ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ج‌‌‌14 ص183

[3]. معالی السبطین فی احوال الحسن و الحسین (علیهماالسّلام)، ج۱، ص۲۵۵

[4]. حَدَّثَنِی أَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِی خَلَفٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى الْمُعَاذِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی الْحُسَیْنُ [الْحَسَنُ‌‌‌] بْنُ مُوسَى الْأَصَمُّ عَنْ عَمْرٍو عَنْ جَابِرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ ع قَالَ‌‌‌ لَمَّا هَمَّ الْحُسَیْنُ ع بِالشُّخُوصِ عَنِ الْمَدِینَةِ أَقْبَلَتْ نِسَاءُ بَنِی عَبْدِ الْمُطَّلِبِ فَاجْتَمَعْنَ‌‌‌ لِلنِّیَاحَةِ حَتَّى‌‌‌ مَشَى‌‌‌ فِیهِنَ‌‌‌ الْحُسَیْنُ‌‌‌ ع فَقَالَ أَنْشُدُکُنَّ اللَّهَ أَنْ تُبْدِینَ هَذَا الْأَمْرَ مَعْصِیَةً لِلَّهِ وَ لِرَسُولِه‌‌‌ ـ کامل الزیارات ص 96

[5]. نفس المهموم، ص۲۱۰ ـ وقعة الطف ص201 ـ الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد ج‌‌‌2 ص94 ـ إعلام الورى بأعلام الهدى (ط - القدیمة) النص ص240 ـ بحار الأنوار (ط - بیروت) ج‌‌‌45  ص3 ـ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ج‌‌‌2  ص452

[6]. انساب الاشراف، ج۳، ص۲۰۴ ـ  الصّحیح من مقتل سیّد الشّهداء و أصحابه (علیهم‌السّلام)، ج۱، ص۹۳۶

[7]. حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَکِّلِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ السَّعْدَآبَادِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ زِیَادِ بْنِ الْمُنْذِرِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الحسین [الْحَسَنِ‌‌‌] عَنْ أُمِّهِ فَاطِمَةَ بِنْتِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ دَخَلَتِ الْغَانِمَةُ [الْعَامَّةُ] عَلَیْنَا الْفُسْطَاطَ وَ أَنَا جَارِیَةٌ صَغِیرَةٌ وَ فِی رِجْلِی خَلْخَالانِ مِنْ ذَهَبٍ فَجَعَلَ رَجُلٌ یَفُضُّ الْخَلْخَالَیْنِ مِنْ رِجْلِی وَ هُوَ یَبْکِی فَقُلْتُ مَا یُبْکِیکَ یَا عَدُوَّ اللَّهِ فَقَالَ کَیْفَ لَا أَبْکِی وَ أَنَا أَسْلُبُ ابْنَةَ رَسُولِ اللَّهِ فَقُلْتُ لَا تَسْلُبْنِی قَالَ أَخَافُ أَنْ یَجِی‌‌‌ءَ غَیْرِی فَیَأْخُذَهُ قَالَتْ وَ انْتَهَبُوا مَا فِی الْأَبْنِیَةِ حَتَّى کَانُوا یَنْزِعُونَ الْمَلَاحِفَ عَنْ ظُهُورِنَا ـ فاطمه دختر حسین فرموده غارتگران بر خیمه ما هجوم کردند و من دختر خردسالى بودم و خلخال طلا به پایم بود مردى آن‌ها را مى‌‌‌ربود و مى‌‌‌گریست گفتم دشمن خدا چرا گریه می‌کنى؟ گفت‌‌‌: چرا گریه نکنم که با زور از دختر رسول خدا (خلخال) می‌گیرم. گفتم: مرا واگذار. گفت: می‌ترسم دیگرى آن را برباید. فرمود هر چه در خیمه‌‌‌هاى ما بود غارت کردند تا این‌که چادر از دوش ما برداشتند.

الأمالی( للصدوق) ص165 ـ بحار الأنوار (ط - بیروت) ج‌‌‌45 ص82 ـ ریاض الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار ج‌‌‌1 ص235 ـ عوالم العلوم و المعارف (مستدرک حضرت زهرا تا امام جواد علیهم السلام) ج‌‌‌17 ص 360

[8]. اللهوف على قتلى الطفوف النص  ص 132 ـ مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشر ج‌‌‌4 ص 79 ـ بحار الأنوار (ط - بیروت)   ج‌‌‌45 ص58  ـ عوالم العلوم و المعارف (مستدرک حضرت زهرا تا امام جواد علیهم السلام)   ج‌‌‌17 ص 302  

[9]. فقال (الشمر) ادخلوا فاسلبوا بزتهن فدخل القوم لعنهم الله فأخذوا ما کان فی الخیمة حتى أفضوا إلى قرط کان فی أذن أم کلثوم أخت الحسین ع فأخذوه و خرموا أذنها حتى کانت المرأة لتنازع ثوبها على ظهرها حتى تغلب علیه و أخذ قیس بن الأشعث لعنه الله قطیفة الحسین ع فکان یسمى قیس القطیفة و أخذ نعلیه رجل من بنی أود یقال له الأسود ثم مال الناس على الورس و الحلی و الحلل و الإبل فانتهبوها.

شمر گفت: داخل خیمه شوید و لباس زنان را به غارت ببرید آن قوم نابکار داخل خیمه شدند و آن‌چه که در خیمه بود تاراج کردند، تا این‌که گوشواره ام‌کلثوم خواهر امام حسین علیه‌السلام را ربودند و گوش وى را پاره کردند کار غارتگرى آن گروه به جائى رسیده بود که زنان لباس و چادر خود را با فعالیت شدید بر سر خود نگاه می‌داشتند تا بر آن تاراجگران غالب می‌شدند. (دقت بفرمایید که این نقل می‌گوید زنان غالب بودند و نگذاشتند چادرشان را ببرند) ـ بحار الانوار، ج۴۵، ص۶۰

[10]. لسان العرب، ج۹، ص۳۱۴

[11]. ثُمَّ اشْتَغَلُوا بِنَهْبِ عِیَالِ الْحُسَیْنِ وَ نِسَائِهِ حَتَّى تُسْلَبُ الْمَرْأَةُ مِقْنَعَتُهَا مِنْ رَأْسِهَا أَوْ خَاتَمُهَا مِنْ إِصْبَعِهَا أَوْ قُرْطُهَا مِنْ أُذُنِهَا وَ حِجْلُهَا مِنْ رِجْلِهَا وَ جَاءَ رَجُلٌ مِنْ سِنْبِسٍ إِلَى ابْنَةِ الْحُسَیْنِ ع وَ انْتَزَعَ مِلْحَفَتَهَا مِنْ رَأْسِهَا وَ بَقِینَ عَرَایَا تُرَاوِجُهُنَّ رِیَاحُ النَّوَائِبِ وَ تَعْبَثُ بِهِنَّ أَکُفٌّ قَدْ غَشِیَهُنَّ الْقَدَرُ النَّازِلُ وَ سَاوَرَهُنَّ الْخَطْبُ الْهَائِلُ.

آن گاه غارتگران اموى به غارت سرا پرده حسین و خاندان و کودکانش پرداختند و در این راه به چنان شقاوت و شرارتى دست یازیدند که از روسرى و مقنعه بانوان، انگشتر و گوشواره زنان، و دستبند و پابند دختران خردسال نیز نگذشتند و آنها را با وقاحت و سنگدلى بهت آورى از سر، انگشت، گوش و دست و پاى آن آزاده‌‌‌هاى آواره بیرون کشیدند و به نام نامى و موقعیت گرامى دین و خلافت و ولایت خود ساخته اموى به غارت بردند. کار شرارت و غارت سراپرده حسین علیه السّلام و کودکان بى‌‌‌دفاع آن حضرت به آنجا رسید که مرد نمایى از قبیله «سنبس» به یکى از دختران خردسال حرم اهل بیت هجوم برد و چادر او را از سرش کشید و به غارت برد و بدین صورت آنان را بدون روپوش و مقنعه و چادر گذاشتند ـ

مثیر الاحزان و منیر سبل الأشجان، ص۷۶  ـ این نقل فقط در مثیرالاحزان آمده و بقیه کتب از آن نقل کرده‌اند و نویسنده راویان را نقل نکرده و فقط به نقل داستان اکتفا نموده است به همین دلیل نقل قابل اعتنا و دقیقی نیست.

[12]. المفردات فی غریب القرآن، ص۶۸۶ ـ المحکم والمحیط الاعظم، ج۱، ص۲۲۸ ـ تهذیب الاسماء واللغات، ج۴، ص۱۰۵ ـ لسان‌العرب، ج۸، ص۳۰۰ ـ االعین، ج۱، ص۱۷۰

[13]. المغرب فی ترتیب المعرب‌، ج‌۱، ص۱۵۲ ـ  فرهنگ فارسی معین، واژه قناع

[14]. شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، ج۸، ص۷۹۰ و ص۷۷۷ ـ القاموس المحیط، ج‌۳، ص۷۶ ـ مجمع البحرین، ج۳، ص۵۵۳ ـ العین، ج۱، ص۱۷۰ ـ الصحاح تاج اللغه وصحاح العربیه، ج۳، ص۱۲۷۳ ـ المحیط فی اللغه، ج۱، ص۲۲ ـ لسان العرب، ج۸، ص۳۰۰ ـ تهذیب الاسماء واللغات، ج۴، ص۱۰۵ ـ المحکم والمحیط الاعظم، ج۱، ص۲۲۸

[15]. أقول رأیت فی بعض الکتب أن فاطمة الصغرى قالت کنت واقفة بباب الخیمة و أنا أنظر إلى أبی و أصحابی مجززین کالأضاحی على الرمال و الخیول على أجسادهم تجول و أنا أفکر فیما یقع علینا بعد أبی من بنی أمیة أ یقتلوننا أو یأسروننا فإذا برجل على ظهر جواده یسوق النساء بکعب رمحه و هن یلذن بعضهن ببعض و قد أخذ ما علیهن من أخمرة و أسورة و هن یصحن وا جداه وا أبتاه وا علیاه وا قلة ناصراه وا حسناه أ ما من مجیر یجیرنا أ ما من ذائد یذود عنا قالت فطار فؤادی و ارتعدت فرائصی فجعلت أجیل بطرفی یمینا و شمالا على عمتی أم کلثوم خشیة منه أن یأتینی.

فبینا أنا على هذه الحالة و إذا به قد قصدنی ففررت منهزمة و أنا أظن أنی أسلم منه و إذا به قد تبعنی فذهلت خشیة منه و إذا بکعب الرمح بین کتفی فسقطت على وجهی فخرم أذنی و أخذ قرطی و مقنعتی و ترک الدماء تسیل على خدی و رأسی تصهره الشمس و ولى راجعا إلى الخیم و أنا مغشی علی و إذا أنا بعمتی عندی تبکی و هی تقول قومی نمضی ما أعلم ما جرى على البنات و أخیک العلیل فقمت و قلت یا عمتاه هل من خرقة أستر بها رأسی عن أعین النظار فقالت یا بنتاه و عمتک مثلک فرأیت رأسها مکشوفة.

مؤلف گوید: در بعضى از کتب دید که فاطمه صغرا می‌گوید: من بر در خیمه ایستاده بودم و به پدرم و اصحاب او نگاه می‌کردم که با بدن‌‌‌هاى بى‌‌‌سر نظیر قربانی‌ها بر روى رمل افتاده‌‌‌اند و اسبان بر فراز اجسادشان جولان می‌زدند. من با خودم فکر می‌کردم که آیا بعد از پدرم از دست بنى امیه چه بر سر ما خواهد آمد!؟ آیا ما را بقتل می‌رسانند، یا اسیر میکنند؟

ناگاه دیدم مردمى که بر اسب خود سوار است زنان را با کعب نیزه خود می‌راند و آن زنان به یک دیگر پناهنده می‌شدند. کلیه چادر و دستبند زنان را ربوده بودند. آن زنان فریاد می‌زدند: وا جداه، وا ابتاه، وا علیا، وا قلة ناصراه، وا حسناه!! آیا فریادرسى نیست که به فریاد ما برسد، آیا کسى نیست که از ما دفاع نماید!؟ قلب من از این منظره دلخراش دچار خفقان شد و اعضایم به لرزه افتادند. به همین دلیل از خوف این‌که مبادا آن مرد نزد من بیاید از طرف راست و چپ خود را به عمه‌‌‌ام ام کلثوم می‌رساندم.

من در همین حال بودم که ناگاه دیدم آن مرد متوجه من گردید. من از او فرار کردم  گمان می‌کردم که از دست او سالم خواهم بود. ناگاه دیدم وى مرا دنبال کرد و من از خوف او از خود بی‌خود شدم، ناگاه دیدم کعب نیزه در میان کتف من قرار گرفته است! من به صورت به روى زمین سقوط کردم و او گوشم را پاره کرد و گوشواره و مقنعه مرا غارت کرد و خون‌ها همچنان به صورت و سر من فرو می‌ریختند و آفتاب سرم را می‌گداخت.

سپس آن مرد به سوى خیمه‌‌‌ها برگشت و من همچنان غش کرده بودم.

ناگاه دیدم عمه‌‌‌ام نزد من آمد و در حالى که گریه می‌کند می‌گوید برخیز تا برویم، من نمی‌دانم بر سر دختران و برادر بیمار تو چه آمده است، من برخاستم و گفتم:

اى عمه؟ آیا پارچه‌‌‌اى هست که من سر خود را از نظر بینندگان به وسیله آن بپوشانم؟ فرمود: دختر جان! عمه‌‌‌ات مثل تو می‌باشد! من نگاه کردم و سر او را نیز باز دیدم ـ بحار الأنوار (ط - بیروت) ج‌‌‌45 ص 60

درباره این روایت چند نکته مهم است:

اول: با آن‌که علامه مجلسی حتی کتب ضعیف و بی سند را در بحار نقل کرده درباره این نقل می‌گوید در بعضی کتب دیدم و اصلاً کتب گفته شده را ذکر نمی‌کند که نشان دهنده ضعف کتب گفته شده و بی اهمیتی آن بوده است.

دوم: همانطور که در بررسی نقل‌های قبلی هم گفته شد، این نقل نشان دهنده این است که بخسی از پوشش به غارت رفته و دلیل بی‌حجابی نیست.

سوم: در قسمت آخر نقل نیز می‌گوید: «خرقة أستر بها رأسی» که خرقه به تکه‌ای از لباس گفته می‌شود و معلوم می‌گردد بحث بی‌حجابی نیست زیرا لباسی یا تکه‌ای از لباس را می‌خواسته که سر را با آن بپوشاند و سر بی‌حجاب را با لباس نمی‌پوشانند.

چهارم: از متن نقل بر می‌آید که منظور از عمه اینجا حضرت زینب سلام‌الله‌علیها نیست.

پنجم:  فاطمه کوچک در کربلا نداشتیم فقط یک فاطمه دختر امام حسین علیه‌السلام بوده است که در سنى بوده که پیش از رویداد عاشورا با حسن مثنى ازدواج کرده است. بنا بر پاره‌اى گزارش‌‌‌ها در دروازه کوفه براى مردم سخنرانى کرده و به افشاگرى امویان و شناساندن کشته شدگان کربلا و اسیران پرداخته، (مرآة العقول، مقدمه ج 2، ص 293)

[16]. قاموس قران، ج‌‌‌2، ص299 ـ مفردات الفاظ القرآن (الراغب)  ص 298

[17]. بحار الانوار، ج۴۵، ص۱۳۴ ـ اعیان الشیعه، ج۷، ص۱۳۹ ـ اللهوف ص۱۸۲ ـ نفس المهموم، ص۴۰۵ ـ بلاغات النساء، ص۲۱

مطلب مرتبط

ذکر مصیبت در شام غریبان و بیان همین مطالب _ صوتی