نشانه‌های غافل
مبحث هیأت متوسلین به جواد الائمه علیه السلام
رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمود:
« عَلَامَةُ الْغَافِلِ فَأَرْبَعَةٌ الْعَمَى وَ السَّهْوُ وَ اللَّهْوُ وَ النِّسْیَان ـ
علامت غافل چهار چیز است: کوردلی، اشتباه، سرگرمی، فراموش کاری
تحف العقول النص ص22
1ـ کوردلى
وَ قَالَ ع إِنَّ لِلَّهِ عُقُوبَاتٍ فِی الْقُلُوبِ وَ الْأَبْدَانِ ضَنْکٌ فِی الْمَعِیشَةِ وَ وَهْنٌ فِی الْعِبَادَةِ وَ مَا ضُرِبَ عَبْدٌ بِعُقُوبَةٍ أَعْظَمَ مِنْ قَسْوَةِ الْقَلْب
خداوند را مجازات‌هائى روحى و جسمى است، همچون تنگى در اسباب زندگى، و سستى در عبادت، و هیچ بنده‌اى به چیزى بدتر از سنگدلى (قساوت قلب) عقوبت نشده است.
تحف العقول النص ص296
عوامل قساوت قلب
بهانه‌جویی در انجام دستورات الهی ـ ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُکُم مِّن بَعْدِ ذَالِکَ فَهِىَ کاَلْحِجَارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً وَ إِنَّ مِنَ الْحِجَارَةِ لَمَا یَتَفَجَّرُ مِنْهُ الْأَنْهَارُ وَ إِنَّ مِنْهَا لَمَا یَشَّقَّقُ فَیَخْرُجُ مِنْهُ الْمَاءُ وَ إِنَّ مِنْهَا لَمَا یَهْبِطُ مِنْ خَشْیَةِ الله ـ سپس دل‌هاى شما (بنی اسرائیل) بعد از این واقعه (بهانه‌جویی در کشتن گاو) سخت شد؛ همچون سنگ، یا سخت‌تر! چرا که پاره‌اى از سنگ‌ها مى‌شکافد، و از آن نهرها جارى مى‌شود؛ و پاره‌اى از آن‌ها شکاف برمى‌دارد، و آب از آن تراوش مى‌کند؛ و پاره‌اى از خوف خدا (از فراز کوه) به زیر مى‌افتد؛ (اما دل‌هاى شما، نه از خوف خدا مى‌تپد، و نه سرچشمه علم و دانش و عواطف انسانى است!)»(بقره/74)
خواب زیاد ـ مال زیاد ـ پرخوری (در عوامل غفلت بحث مفصل می‌کنیم)
گناه ـ عاقبت انجام گناه بر روی گناه
ثُمَّ کاَنَ عَاقِبَةَ الَّذِینَ أَسَاوُاْ السُّوأىٰۤ أَنْ کَذَّبُواْ بِآیَاتِ اللَّهِ وَ کانُواْ بِهَا یَسْتَهْزِءُونَ ـ
سپس سرانجام کسانى که اعمال بد مرتکب شدند به جایى رسید که آیات خدا را تکذیب کردند و آن را به مسخره گرفتند! (روم/10)
پیمان شکنی ـ فَبِمَا نَقْضِهِم مِّیثَاقَهُمْ لَعَنَّاهُمْ وَ جَعَلْنَا قُلُوبَهُمْ قَاسِیَةً ـ ولى به خاطر پیمان‌شکنى، آن‌ها (بنی اسرائیل) را از رحمت خویش دور ساختیم؛ و دل‌هاى آنان را سخت و سنگین نمودیم.»(مائده/13)
2ـ اشتباه
3ـ سرگرمى (لهو: آن چیزى است که انسان را از آن‌چه که براى او لازم و مهم است باز می‌دارد ـ مفردات راغب)
4ـ فراموش‌کارى.»
امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام فرمود: «کَفَى بِالرَّجُلِ غَفْلَةً أَنْ یُضَیِّعَ عُمُرَهُ فِیمَا لَا یُنْجِیه
5ـ برای غفلت مرد همین کافی است که عمر خود را در چیزی که سبب نجات او نیست ضایع کند.»
( غررالحکم ص160 شماره 3063)
امام حسن مجتبی علیه‌السلام فرمود: « الْغَفْلَةُ تَرْکُکَ الْمَسْجِدَ وَ طَاعَتُکَ الْمُفْسِد
6ـ غفلت آن است که مسجد را ترک کنی و
7ـ از مفسد پیروی نمایی.»
( بحارالأنوار ج75 ص114)
امام صادق علیه‌السلام فرمود: « علامت غفلت سه چیز است:
عَلَامَةُ الْوَقْفِ ثَلَاثَةُ أَشْیَاءَ زَوَالُ حَلَاوَةِ الطَّاعَةِ وَ عَدَمُ مَرَارَةِ الْمَعْصِیَةِ وَ الْتِبَاسُ عِلْمِ الْحَلَالِ وَ الْحَرَام
8ـ از بین رفتن شیرینی عبادت (عمل نکردن به دانسته‌ها باعث از بین رفتن شیرینی عبادت است)
9ـ تلخ نشدن معصیت
10ـ فرق نگذاشتن در میان حلال و حرام.»
مصباح الشریعة ص122