از لُخت شدن تا لَخت شدن ـ قسمت چهارم ـ به همراه بررسی اعمال مختلف عزاداری

از لُخت شدن تا لَخت شدن ـ قسمت چهارم

خلاصه قسمت اول و دوم فایل متن (وُرد) فایل تصویری (پی دی اف)

خلاصه

خلاصه قسمت سوم و چهارم با عنوان «شکل‌های مختلف عزاداری» فایل متن (وُرد) فایل تصویری (پی دی اف)

تعزیه و شبیه‌خوانی

هم حضرت امام خمینی رحمت‌الله علیه و هم امام خامنه‌ای مدظله‌العالی فرموده‌اند که با حفظ شئونات این شکل از عزاداری جایز است ولی بهتر است به جای آن مراسم عزا بر پا نمایند.

«تعزیه‌خوانى اگر مشتمل بر محرّمات شرعیّه و موجب اهانت به مقدّسات و شعائر مذهبى نباشد مانعى ندارد، ولى بهتر است مجالس عزا برپا نموده و روضه‌خوانى نمایند.»

« شبیه‌خوانى اگر مشتمل بر محرّمات و موجب وهن مذهب نباشد مانع ندارد؛ اگر چه روضه‌خوانى بهتر است.»‌

« شبیه‌خوانى اگر مشتمل بر محرّمات شرعیّه نباشد و موجب وهن مذهب نشود مانع ندارد ولى بهتر است به جاى آن روضه بخوانند.»^{^[1]}

حضرت امام خامنه‌ای هم فرموده‌اند:

« اگر مراسم شبیه‌خوانی مشتمل بر امور دروغ و باطل نباشند و مستلزم مفسده هم نباشند و با توجه به مقتضیات زمان باعث وهن مذهب حق هم نشوند، اشکال ندارند، ولی در عین حال بهتر است که به جای آن‌ها، مجالس وعظ و ارشاد و ذکر مصائب حسینی و مرثیه خوانی بر پا شود.»^{^[2]}

هروله

حجت‌الاسلام فلاح‌زاده درباره‌ی نظر امام خامنه‌ای در این‌باره گفته‌اند:

آیا هروله کردن در عزاداری اشکال دارد؟

اگر موجب وهن مذهب نباشد، یعنی دیگران سواستفاده نکنند علیه مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام، اشکالی ندارد. ولی به‌طور کلی توصیه این است که از این‌گونه اعمال در عزاداری‌ها پرهیز کنند.^{^[3]}

تکرار اذکار

حجت‌الاسلام فلاح‌زاده درباره‌ی نظر امام خامنه‌ای در این‌باره گفته‌اند:

آیا گفتن ذکر حسین علیه‌السلام در سینه‌زنی و به اصطلاح شور تند و پشت سر هم، بی احترامی است و اشکال شرعی دارد؟ آیا این مصداق غنای روضه‌خوانی است؟

ظاهرا مصداق غنا نباشد، اما باز یک توصیه‌ای رهبر انقلاب داشتند به برخی از مداحان که تکرار این الفاظ ثمره چندانی ندارد و عین عبارت این بود که فرمودند « این مداحی شما، نوحه‌خوانی شما باید حکم یک منبر آموزنده را داشته باشد». یعنی قصیده‌هایی را بخوانید، مطالبی را داشته باشید که مردم بر معرفت‌شان نسبت به ائمه اطهار علیهم‌السلام و تاریخی که گذشته است، وقایعی که در عاشورا اتفاق افتاده است اطلاع بیشتری پیدا کنند؛ باید یک منبر آموزنده باشد. و می‌فرمودند که تکرار این الفاظ ثمره‌ای ندارد. البته نمی‌توانیم به‌طور کلی بگوییم حرام است؛ نه، حرام نیست و به‌عنوان یک فتوا نیست. به‌عنوان یک توصیه که به جای تکرار این الفاظ مطالبی گفته شود که‌ برای مخاطبین ضمن این‌که عزاداری هست مفید هم باشد و بر معرفت آن‌ها بیفزاید و چیز یاد بگیرند.^{^[4]}

اصرار به گریه بلند

حضرت امام خامنه‌ای فرموده‌اند:

البته این را هم به شما عرض بکنم؛ این‌که آقایان مداح‌ها، و سابق‌ها روضه‌خوان‌ها... اصرار می‌کنند که بلند گریه کنید، لزومی ندارد؛ خوب، آرام گریه کنید. وقتی می‌خواهند سینه بزنند، اصرار بر این‌که: « صدا، صدای این جمعیت نیست»؛ یا وقتی مردم می‌خواهند صلوات بفرستند، اصرار بر این‌که: « صلوات، صلوات این جمعیت نیست»! شما بخواهید مردم صلوات بفرستند، ولو توی دل‌شان. گرم شدن مجلس به این شیوه‌ها، اصل نیست؛ کاری کنید که دل‌های مستمع را در اختیار بگیرید. دل مستمع وقتی در اختیار شما آمد، مقصود حاصل است؛ اگر آهسته هم گریه کند، باز مقصود حاصل است؛ اگر به شما توجه کرد، باز مقصود حاصل است.^{^[5]}

گِل مالی

حجت‌الاسلام فلاح‌زاده درباره‌ی نظر امام خامنه‌ای در این‌باره گفته‌اند:

پرسیدند حکم گِل مال کردن خود به عنوان عزادار جایز است؟

بعضی جاها روز عاشورا گلی بر سر یا بدن می‌مالند یا کاه بر سر می‌ریزند که نشان دهند عزادار هستند. اما اگر به حدی برسد که سخیف باشد یا زشت باشد و طرف انگشت نما شود یا این‌که دشمنان از همین اعمال علیه مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام و پیروان مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام سوء استفاده کنند، موجب وهن باشد بله حرام است. بنابراین اگر در حد ساده‌ای باشد که به آن مراتب نرسد و طرف صرفاً خود را عزادار نشان دهد این اشکالی ندارد. اما اگر در حدی باشد که طرف یا انگشت نما می‌شود و زشت و سبک است یا موجب وهن باشد، این جایز نیست.^{^[6]}

باید توجه کرد اگر چه این‌کار جایز است ولی دستوری از اهل‌بیت‌ علیهم‌السلام برای آن نرسیده است. ضمن این‌که برخی مراسم که در بعضی مناطق برگزار می‌شود و تمام بدن خود را گِل مالی می‌کنند با این فتوا جای تأمل دارد.

آلات موسیقی

حضرت امام خامنه‌ای فرموده‌اند:

سؤال: استفاده از آلات موسیقی مانند اُرگ (از آلات موسیقی و شبیه پیانو است) و سنج و غیر آن‌ها در مراسم عزاداری چه حکمی دارد؟

جواب: استفاده از آلات موسیقی، مناسب با عزاداری سالار شهیدان نیست و شایسته است مراسم عزاداری به همان صورت متعارفی که از قدیم متداول بوده برگزار شود.^{^[7]}

عَلَم

حضرت امام خامنه‌ای فرموده‌اند:

سؤال: استفاده از عَلَم در مراسم عزاداری سیدالشهدا(علیه‌السلام) با قرار دادن آن در مجلس عزا یا حمل آن در دسته عزاداری چه حکمی دارد؟

جواب: فی‌نفسه اشکال ندارد ولی نباید این امور جزء دین شمرده شوند.^{^[8]}

دقت فرمایید که این پاسخ به این معنا است که این کار (علم کشی و...) یک حرکت دینی نیست که ثوابی داشته باشد.

حضرت آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی حفظه‌الله هم در این باره فرموده‌‌اند:

این عَلَم بلند کردن چیست؟! این « آهن سرد بی خاصیت» برای چیست؟! باید چیزی معقول باشد. این عزیزانی هم که این کار را می‌کنند، بچه‌های مخلصی‌اند. جوان‌های پرشور مخلص حسینی هم هستند. وظیفه ماست که به آن‌ها بگوییم چه چیز ثواب دارد، چه چیز ثواب ندارد... این آهن بی‌خاصیت، این را برای چه بلند می‌کنید که صلیب‌گونه ساخته شده است؟ این‌ها خوب نیست؛ آن چیزهای دیگری که بخواهد خدای ناکرده همراه این‌ها شود، این‌ها خوب نیست^{^[9]}

ایشان همچنین در دیدار فرمانده انتظامی استان قم در آستانه ماه محرم سال 1388، درباره عَلَم‌کشی فرمود: « این عَلَم‌ها چیزی نیستند که مطلبی، پیامی یا نفعی داشته باشند، غیر از این‌که ترافیک ایجاد می‌کنند، پیامی ندارند.»

خاتمه

انحراف‌ها و کارهای حرامی مانند قفل‌زنی و قمه‌زنی هم ابتدا به این شکل و وسعت نبود بلکه به مرور زمان به یک انحراف بزرگ تبدیل شدند. زیرا فاصله خط انحرافی با خط اصلی در ابتدا چندان زیاد نیست ولی وقتی خطوط ادامه پیدا می‌کند فاصله‌ها زیاد می‌شود.

اگر مراقب نباشیم اموری که در این مقاله به آن‌ها پرداختیم به‌خصوص برهنه شدن برای سینه‌زنی، روزگاری به سرنوشت قمه‌زنی و قفل‌زنی و امثال آن دچار خواهند شد.

به سخنان استاد حسن رحیم پور ازغدی توجه فرمایید.

انحرافات عزاداری