باسمه تعالی

خوردن گوشت در روایات

توصیه به خوردن گوشت و روش پیامبر صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم و ائمه علیهم‌السلام

1ـ امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:

مَنْ لَمْ یَأْکُلِ اللَّحْمَ أَرْبَعِینَ یَوْماً سَاءَ خُلُقُهُ وَ مَنْ سَاءَ خُلُقُهُ فَأَذِّنُوا فِی أُذُنِه‏

هر کس چهل روز گوشت نخورد خلق و خویش خراب و نابهنجار می‌گردد، و هر کس خلق و خویش خراب شود یا بد خلق شود در گوشش أذان بگویند تا بهبودى یابد، و خوش خلق گردد.^[1]

2ـ حدیث از امام رضا علیه‌السلام:

عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ ع إِنَّ النَّاسَ یَقُولُونَ مَنْ لَمْ یَأْکُلِ اللَّحْمَ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ سَاءَ خُلُقُهُ فَقَالَ کَذَبُوا وَ لَکِنْ مَنْ لَا یَأْکُلُ اللَّحْمَ أَرْبَعِینَ یَوْماً تَغَیَّرَ خُلُقُهُ وَ بَدَنُهُ وَ ذَلِکَ لِانْتِقَالِ النُّطْفَةِ فِی مِقْدَارِ أَرْبَعِینَ یَوْما

حسین بن خالد که به امام رضا علیه‌السّلام عرض کردم: «مردم‏ گویند هر که سه روز گوشت نخورد بد رفتار شود».

فرمود: «دروغ می‌گویند، ولى هر که چهل روز گوشت نخورد خلقش بگردد (بد رفتار شود) و بدنش هم (بدنش هم ضعیف شود)، براى این‌که انتقال نطفه از حالى به حالى در چهل روز است.[2]

3ـ امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:

مَنْ تَرَکَ اللَّحْمَ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً سَاءَ خُلُقُهُ وَ فَسَدَ عَقْلُهُ وَ مَنْ سَاءَ خُلُقُهُ فَأَذِّنُوا فِی أُذُنِهِ بِالتَّثْوِیبِ‏.

هر که تا چهل صبح گوشت نخورد رفتارش بد شود و خردش تباه گردد و هر که بد رفتار شد در گوشش اذان گوئید با تکرار فصول آن.[3]

4ـ امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:

اللَّحْمُ یُنْبِتُ اللَّحْمَ وَ یَزِیدُ فِی الْعَقْلِ وَ مَنْ تَرَکَهُ أَیَّاماً فَسَدَ عَقْلُهُ.

گوشت برویاند گوشت را و فزاید خرد را هر که روزهائى آن را نخورد خردش تباه گردد.[4]

5ـ امام صادق علیه‌السلام از پیامبر اسلام صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم نقل فرمود که آن حضرت فرموده‌اند:

مَنْ أُتِیَ عَلَیْهِ أَرْبَعُونَ یَوْماً وَ لَمْ یَأْکُلِ اللَّحْمَ فَلْیَسْتَقْرِضْ‏ عَلَى اللَّهِ^[5] وَ لْیَأْکُلْه‏

کسی که چهل روز گوشت نخورد، باید با توکل به خداوند قرض کند و گوشت بخورد.[6]

6ـ عبد الله بن سنان از امام صادق علیه‌السلام در مورد سرآمد غذاهای دنیا و آخرت پرسید؟ و آن‌حضرت فرمود:

اللَّحْمُ أَ مَا تَسْمَعُ قَوْلَ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى‏ وَ لَحْمِ طَیْرٍ مِمَّا یَشْتَهُون‏ (واقعه/21)

آن گوشت است آیا سخن خداوند را نشنیده‌ای که فرمود: «و برای آنان از گوشت پرندگان آن‌چه بخواهند آماده است.»[7]

7ـ امام رضا علیه‌السلام از رسول اکرم صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم نقل فرمودند که:

سَیِّدُ طَعَامِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ اللَّحْمُ وَ الْأَرُز

بهترین غذاى دنیا و آخرت گوشت و برنج است.[8]

8ـ حدیث از امام رضا علیه‌السلام:

عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ ع إِنَّ أَهْلَ بَیْتِی لَا یَأْکُلُونَ لَحْمَ الضَّأْنِ قَالَ فَقَالَ وَ لِمَ قَالَ قُلْتُ إِنَّهُمْ یَقُولُونَ إِنَّهُ یُهَیِّجُ بِهِمُ الْمِرَّةَ السَّوْدَاءَ وَ الصُّدَاعَ وَ الْأَوْجَاعَ فَقَالَ لِی یَا سَعْدُ فَقُلْتُ لَبَّیْکَ قَالَ لَوْ عَلِمَ‏ اللَّهُ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ شَیْئاً أَکْرَمَ‏ مِنَ‏ الضَّأْنِ‏^[9] لَفَدَى‏ بِهِ‏ إِسْمَاعِیلَ‏ (علیه‌السلام)‏

سعد بن سعد به امام ابوالحسن (امام رضا) علیه‌السلام عرض می‌کند: خانواده‌ی من گوشت گوسفند نمی‌خورند و می‌گویند: امراض و دردها را تحریک می‌کند. امام در پاسخ می‌فرماید: « اگر خداوند، چیزی را گرامی‌تر و بهتر از گوسفند می‌دانست، آن را به جای اسماعیل علیه‌السلام قربانی می‌کرد».[10]

9ـ شبیه به همین روایت با اندکی تفاوت آمده است:

سَهْلِ‏ بْنِ‏ زِیَادٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ أَظُنُّهُ مُحَمَّدَ بْنَ‏ إِسْمَاعِیلَ‏ قَالَ: ذَکَرَ بَعْضُنَا اللُّحْمَانَ عِنْدَ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع فَقَالَ مَا لَحْمٌ بِأَطْیَبَ مِنْ لَحْمِ الْمَاعِزِ قَالَ فَنَظَرَ إِلَیْهِ أَبُو الْحَسَنِ ع وَ قَالَ لَوْ خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مُضْغَةً هِیَ أَطْیَبُ مِنَ الضَّأْنِ‏ لَفَدَى بِهَا إِسْمَاعِیلَ (علیه‌السلام)‏

سهل بن زیاد از محمد بن اسماعیل نقل می‌کند: یکی از ما، در حضور ابوالحسن الرضا علیه‌السلام از گوشت سخن به میان آورد و گفت: «هیچ گوشتی گواراتر از گوشت بز نیست». امام رضا علیه‌السلام نگاهی به او انداخت و فرمود: «اگر خداوند، گوشتی گواراتر از گوشت گوسفند آفریده بود همان را به جای قربانی کردن اسماعیل می‌فرستاد».[11]

10ـ از امام صادق علیه‌السلام نقل شده که فرمودند:

إِنَّ ثَلَاثَ نِسْوَةٍ أَتَیْنَ رَسُولَ اللَّهِ ص فَقَالَتْ إِحْدَاهُنَّ إِنَّ زَوْجِی لَا یَأْکُلُ اللَّحْمَ وَ قَالَتِ الْأُخْرَى إِنَّ زَوْجِی لَا یَشَمُّ الطِّیبَ وَ قَالَتِ الْأُخْرَى إِنَّ زَوْجِی لَا یَقْرَبُ النِّسَاءَ فَخَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَجُرُّ رِدَاءَهُ حَتَّى صَعِدَ الْمِنْبَرَ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ مَا بَالُ أَقْوَامٍ مِنْ أَصْحَابِی لَا یَأْکُلُونَ اللَّحْمَ وَ لَا یَشَمُّونَ الطِّیبَ وَ لَا یَأْتُونَ النِّسَاءَ أَمَا إِنِّی آکُلُ اللَّحْمَ وَ أَشَمُّ الطِّیبَ وَ آتِی النِّسَاءَ فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی.

سه زن نزد رسول‌خدا صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم آمدند یکی از آنها گفت شوهرم گوشت نمی‌خورد، دیگری گفت: بوی خوش نمی‌بوید و سومی گفت: شوهرم به زنان نزدیک نمی‌شود پیامبر صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم از روی غضب رداکشان خارج شد و بر منبر رفت و حمد و ثنای الهی به جای آورد و سپس فرمود: «عده‌ای از یاران مرا چه شده است که گوشت نمی‌خورند و عطر نمی‌بویند و به زنان نزدیک نمی‌شوند؟ بدانید که من خود گوشت می‌خورم و عطر می‌بویم و پیش زنان می‌روم پس هر که از سنت من روی گرداند از من نیست».[12]

11ـ به حضرت صادق علیه السلام عرض کردند:

أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ دَخَلَهُ الْخَوْفُ مِنَ اللَّهِ حَتَّى تَرَکَ النِّسَاءَ وَ الطَّعَامَ الطَّیِّبَ وَ لَا یَقْدِرُ عَلَى أَنْ یَرْفَعَ رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ تَعْظِیماً لِلَّهِ فَقَالَ ع أَمَّا قَوْلُکَ فِی تَرْکِ النِّسَاءِ فَقَدْ عَلِمْتَ مَا کَانَ‏ لِرَسُولِ اللَّهِ مِنْهُنَّ وَ أَمَّا قَوْلُکَ فِی تَرْکِ الطَّعَامِ الطَّیِّبِ فَقَدْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَأْکُلُ اللَّحْمَ وَ الْعَسَلَ وَ أَمَّا قَوْلُکَ دَخَلَهُ الْخَوْفُ مِنَ اللَّهِ حَتَّى لَا یَسْتَطِیعَ أَنْ یَرْفَعَ رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ فَإِنَّمَا الْخُشُوعُ فِی الْقَلْبِ وَ مَنْ ذَا یَکُونُ أَخْشَعَ وَ أَخْوَفَ لِلَّهِ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص فَمَا کَانَ یَفْعَلُ هَذَا وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ  -  لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِر

«مردی چنان غرق ترس خدا گشته که از زن و غذاهای گوارا به کلی چشم پوشیده» (حال او چگونه است؟)

حضرت در جواب فرمود: «اما راجع به زن که شما خود از روش پیغمبر صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم باخبرید، و درباره غذا، رسول اکرم صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم هم گوشت می‌خورد و هم عسل تناول می‌فرمود، و خدا نیز فرموده: «در زندگی آن طبقه از شما که به خدا و روز جزا امیدوارند که فراوان یاد خدا کنند و پیغمبر اسلام صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم را سرمشق زندگی خود قرار دهند».[13]

12ـ آیه «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَیِّباتِ ما أَحَلَّ اللَّهُ‏ لَکُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدین‏ ـ اى کسانى که ایمان آورده‏اید! چیزهاى پاکیزه را که خداوند براى شما حلال کرده است، حرام نکنید! و از حدّ، تجاوز ننمایید! زیرا خداوند متجاوزان را دوست نمى‏دارد».(مائده/87) در باره شمارى از اصحاب پیامبر صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم نازل شد که تصمیم گرفتند، هر روز روزه بگیرند، و هر شب تا بامداد نماز بخوانند، و بر بستر نخوابند، و گوشت‏ نخورند، و با زنان‏ نزدیکى نکنند، و با عطر خود را خوشبو نسازند، و پوشاک پشمین بپوشند، و به عبادت و سفرهاى مرتاضانه بپردازند؛ (پس از این حادثه)، پیامبر صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم براى مردم سخنرانى کرد و چنین فرمود: «چه شده است که کسانى زنان‏ و عطر و خواب و خوشی‌هاى دنیا را بر خود حرام کرده‏اند؟ آگاه باشید که من به شما دستور نمى‏دهم که همچون کشیشان و راهبان زندگى کنید، نخوردن گوشت‏ و ترک زنان و دیرنشینى از دین من نیست؛ سیاحت (عبادت و سیر و سفر درویشانه) و رهبانیّت (دیرنشینى) امّت من، جهاد است».[14]

13ـ امام صادق فرمود:

کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَحِماً یُحِبُ‏ اللَّحْم‏

«پیامبر اسلام گوشتی (علاقمند به گوشت) و دوستدار گوشت بود».[15]

14ـ رسول خدا صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم فرمود:

إِنَّا مَعَاشِرَ قُرَیْشٍ‏ قَوْمٌ‏ لَحِمُون‏

«ما قریش، مردمى گوشت دوستیم».[16]

15ـ امام رضا علیه‌السلام به نقل از امام على علیه‏السلام می‌فرمایند:

ذُکِرَ عِندَ النَّبِیِّ صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم اللَّحمُ وَالشَّحمُ، فَقالَ: لَیسَ مِنهُما بَضعَةٌ تَقَعُ فِی المَعِدَةِ إلاّ أنبَتَت مَکانَها شِفاءً، وأخرَجَت مِن مَکانِها داءً .

نزد پیامبر صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم از گوشت و پیهْ یاد شد. فرمودند: «هیچ پاره‏اى از این دو در معده جاى نمى‏گیرد، مگر این که در جاى آن، شفا مى‏روید و بیمارى‏اى از آن جا مى‏رود».[17]

16ـ امام علی علیه‌السلام فرمود:

إِذَا ضَعُفَ‏ الْمُسْلِمُ‏ فَلْیَأْکُلِ‏ اللَّحْمَ‏ وَ اللَّبَنِ‏ فَإِنَّ اللَّهَ جَعَلَ الْقُوَّةَ فِیهِمَا.

هرگاه مسلمانی ضعیف شد گوشت و شیر بخورد که خداوند نیرو را در آن قرار داده است. [18]

تذکر: با این مضمون احادیث بسیاری در بحارالانوار و وسائل‌الشیعه آمده است.

نکوهش زیاده‌روی در مصرف گوشت و سفارش به میانه‌روی

1ـ امام علی علیه‌السلام کمتر از گوشت استفاده می‌نمود و می‌فرمود:

لَا یَأْکُلُ اللَّحْمَ إِلَّا قَلِیلًا وَ یَقُولُ لَا تَجْعَلُوا قُلُوبَکُمْ‏ مَقَابِرَ الْحَیَوَان‏

«شکم‌های‌تان را گورستان حیوانات قرار ندهید».[19]

تذکر: این روایت سلسله سند حدیث ندارد و ضعیف محسوب می‌شود.

2ـ امام رضا علیه‌السلام فرمود:

الْإِکْثَارُ مِنْ‏ لُحُومِ‏ الْوَحْشِ‏ وَ الْبَقَرِ یُورِثُ تَغْیِیرَ الْعَقْلِ وَ تَحَیُّرَ الْفَهْمِ وَ تَبَلُّدَ الذِّهْنِ وَ کَثْرَةَ النِّسْیَانِ.

«مصرف فراوان گوشت حیوانات وحشی و گاو موجب تغییر عقل و سرگشتگی فهم و کُندذهنی و فراموشی زیاد می‌شود».[20]

تذکر: این روایت در باره گوشت حیوانات وحشی و گاو است و شامل گوشت شتر و گوسفند نمی‌شود.

3ـ پیامبر خدا صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم فرمود:

مَنْ أَکَلَ اللَّحْمَ‏ أَرْبَعِینَ‏ یَوْماً صَبَاحاً قَسَا قَلْبُه‏

هر کس چهل روز پیوسته گوشت بخورد، سنگ دل می‌شود.^[21]

4ـ امام صادق علیه‌السلام فرمود:

کَانَ عَلِیٌّ ع یَکْرَهُ إِدْمَانَ اللَّحْمِ وَ یَقُولُ إِنَّ لَهُ ضَرَاوَةً کَضَرَاوَةِ الْخَمْر.

علی علیه‌السلام اعتیاد به خوردن گوشت را بد می‌شمرد و آن را اعتیادی همچون اعتیاد به شراب می‌دانست».^[22]

5ـ امام صادق علیه‌السلام فرمود:

وَ کُلُوا اللَّحْمَ فِی کُلِّ أُسْبُوعٍ وَ لَا تُعَوِّدُوهُ أَنْفُسَکُمْ وَ أَوْلَادَکُمْ‏ فَإِنَ‏ لَهُ‏ ضَرَاوَةً کَضَرَاوَةِ الْخَمْرِ وَ لَا تَمْنَعُوهُمْ فَوْقَ الْأَرْبَعِینَ یَوْماً فَإِنَّهُ یُسِی‏ءُ أَخْلَاقَهُم‏

در هر هفته، یک بار گوشت بخورید و خود و فرزندان‌تان را بدان عادت ندهید؛ زیرا موجب اعتیادی همچون اعتیاد به شراب می‌گردد. نیز آنان را بیش از چهل روز، از آن محروم مدارید؛ چرا که آنان را بدخوی می‌کند.^[23]

6ـ امام صادق علیه‌السلام:

عَنْ عَمَّارٍ السَّابَاطِیِّ قَال‏ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ شِرَى اللَّحْمِ فَقَالَ فِی کُلِّ ثَلَاثٍ قُلْتُ لَنَا أَضْیَافٌ وَ قَوْمٌ یَنْزِلُونَ بِنَا وَ لَیْسَ یَقَعُ مِنْهُمْ مَوْقِعَ اللَّحْمِ شَیْ‏ءٌ فَقَالَ فِی کُلِّ ثَلَاثٍ قُلْتُ لَا نَجِدُ شَیْئاً أَحْضَرَ مِنْهُ وَ لَوِ ائْتَدَمُوا بِغَیْرِهِ لَمْ یَعُدُّوهُ شَیْئاً فَقَالَ فِی کُلِّ ثَلَاثٍ‏.

عمار ساباطى گوید که پرسیدم از ابا عبدالله (امام ششم) علیه‌السّلام از خریدن گوشت.

فرمود: در سه روز یک بار،

گفتم: مهمانان داریم و مردمى بر ما وارد شوند و چیزى چون گوشت دلنشین آن‌ها نیست.

فرمود: سه روز یک بار.

گفتم: چیزى از آن مناسب‌تر نیابیم و هر نان‌خورش دیگر را به چیزى نشمارند.

فرمود: هر سه روز یک بار.[24]

نکته اول: در بحارالانوار کنار این روایت؛ روایات متعدد دیگری با همین مضمون آمده است (البته در دیگر کتب نیز روایات زیادی هست) که موضوع آن‌ها خوردن گوشت در هر سه روز است، در نتیجه اگر چه در این روایت بحث خرید است ولی توجه به آن روایات نشان می‌دهد این‌جا هم منظور خوردن گوشت است.

نکته دوم: راوی دلایل متعددی می‌آورد برای این‌که در کمتر از سه روز هم گوشت بخورند ولی امام صادق علیه‌السلام هر بار می‌فرمایند «سه روز یک بار»

دفعات خوردن گوشت

با توجه به روایات ذکر شده در قبل مشخص می‌شود که خوردن گوشت زودتر از سه روز یکبار نهی شده است و از طرفی بیش از چهل روز هم نباید فاصله بیفتد.

برتری گوشت گوسفند بر گوشت گاو

امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود:

لُحُومُ الْبَقَرِ دَاءٌ وَ أَلْبَانُهَا دَوَاءٌ وَ أَسْمَانُهَا شِفَاء

گوشت گاو، بیمارى و شیر آن دوا و چربی آن شفا است. [25]

یادآوری: روایات زیادی شبیه به این مضمون نقل شده است.

تذکر: البته در برخی روایات آبِ گوشت گاو برای درمان بیماری پیسی سودمند دانسته شده است؛ مانند این‌که امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: « مَرَقُ لَحْمِ الْبَقَرِ یَذْهَبُ بِالْبَیَاضِ ـ آب گوشت گاو، پیسى را از میان می‌بَرَد».[26]

و یا این‌که اسمه می‌گوید خدمت امام صادق علیه‌السلام رسیدم و دیدم ایشان آش سرکه را با گوشت گاو میل می‌فرمود. (أُسَامَةَ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى سَیِّدِی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ هُوَ یَأْکُلُ‏ سِکْبَاجاً بِلَحْمِ‏ الْبَقَر)[27]

سکباج نوعی غذا با زعفران سرکه و گوشت است.

گوشت شتر

خداوند کریم در قرآن مجید می‌فرماید:

وَ الْبُدْنَ جَعَلْناها لَکُمْ‏ مِنْ‏ شَعائِرِ اللَّهِ‏ لَکُمْ فیها خَیْرٌ فَاذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْها صَوافَّ فَإِذا وَجَبَتْ جُنُوبُها فَکُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا الْقانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ کَذلِکَ سَخَّرْناها لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُون‏.

و شترهاى چاق و فربه را (در مراسم حج) براى شما از شعائر الهى قرار دادیم؛ در آن‌ها براى شما خیر و برکت است؛ نام خدا را (هنگام قربانى کردن) در حالى که به صف ایستاده‏اند بر آن‌ها ببرید؛ و هنگامى که پهلوهای‌شان آرام گرفت (و جان دادند)، از گوشت آن‌ها بخورید، و مستمندان قانع و فقیران را نیز از آن اطعام کنید! این گونه ما آن‌ها را مسخّرتان ساختیم، تا شکر خدا را بجا آورید. (حج/36)

رسول خدا صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم فرمود:

عَلَیْکُمْ بِأَکْلِ لُحُومِ الْإِبِلِ فَإِنَّهُ لَا یَأْکُلُ لُحُومَهَا إِلَّا کُلُّ مُؤْمِنٍ مُخَالِفٍ لِلْیَهُودِ أَعْدَاءِ اللَّه‏.

بر شما باد به خوردن گوشت شتر که جز مؤمن مخالف یهود آن را نمى‏خورد. [28]

(یهود خوردن گوشت شتر را در بدعتی زشت حرام کرده بودند.)

و روایت شده که: خوردن گوشت شتر شهوت گوشتخوارى را ببرد. و در حدیثى روایت است که از اسلام دوستى، دوست داشتن گوشت شتر است. [29]

الجزور: شتری را گویند که برای ذبح آماده شده است.[30]

خاتمه:

در باره گوشت روایات متعدد دیگری با مضامین زیر و غیر آن وجود دارد؛ به عنوان مثال:

الف) روایاتی در باره خوردن گوشت انواع حیوانات و پرندگان و ماهی.

ب) روایاتی در باره اینکه گوشت سر دست بهتر از گوشت ران و... است.

ج) روایاتی در باره نهی از خوردن مغز استخوان

د) روایاتی در باره دقت در خوردن سیرابی و قلوه.